کردهای سوریه پس از سقوط دولت بشار اسد در اوایل دسامبر 2024 با مشکلات زیادی روبرو شده اند. از سوی دیگر، آنها با فرصتی تاریخی برای تضمین حقوق خود روبرو شده اند، با این حال، با توجه به دخالت زیاد ترکیه در وضعیت کنونی سوریه و حاکمیت گروههای تحت حمایت آنکارا در دمشق، از یک سو و حمایت متزلزل آمریکا از آنها، ابهاماتی درباره وضعیت کردها در آینده سیاسی سوریه وجود دارد. خبرگزاری کردپرس برای بررسی وضعیت کردها و سوریه پس از سقوط حکومت بشار اسد، با دکتر جوزف داهر، کارشناس ارشد مسائل سوریه و استاد دانشگاه لوزان سوئیس مصاحبه کرده است.

متن مصاحبه کردپرس با دکتر جوزف داهر:

کردپرس: در حال حاضر، چه گزینه‌هایی برای کردهای سوریه وجود دارد؟

دکتر جوزف داهر: نیروهای دموکراتیک سوریه  با تهدیدات مختلفی روبه‌رو هستند.

اولا، ترکیه حالا پس از سقوط حکومت بشار اسد، به مهم‌ترین بازیگر منطقه‌ای در این کشور تبدیل شده است. آنکارا با حمایت از گروه «هیئت تحریر الشام» در حال تقویت قدرت خود در سوریه است. هدف اصلی ترکیه، به غیر از تلاش برای بازگشت اجباری پناهندگان سوری و بهره‌برداری از فرصت‌های اقتصادی آینده در دوران بازسازی سوریه، این است که از آرمان‌های کردهای سوریه برای ایجاد خودمختاری جلوگیری کند و به طور خاص، تلاش دارد که اداره خودگردان کردی در سوریه  را تضعیف کند. این مسئله می‌تواند به مقدمه ای برای تعیین سرنوشت کردی در ترکیه تبدیل شود.

دوم، اگرچه که گروه هیئت تحریرالشام در هفته‌های اخیر در درگیری‌های نظامی علیه  نیروهای دموکراتیک سوریه شرکت نکرده است اما این سازمان مخالفتی با حملات ترکیه بیان نکرده و برعکس، برخی از مقامات آن، از جمله مرحف ابو قصر، فرمانده ارشد  تحریرالشام و وزیر دفاع دولت انتقالی جدید، به وضوح اعلام کرده‌اند که «سوریه تجزیه نخواهد شد و هیچ فدرالیسمی به‌خواست خدا، وجود نخواهد داشت.» علاوه بر این، احمد الشرع، حاکم موقت سوریه در مصاحبه‌ای با یک روزنامه ترکیه‌ای بیان کرده که سوریه در حال توسعه رابطه استراتژیک با ترکیه است. او افزود که: «ما نمی‌پذیریم که سرزمین‌های سوریه تهدیدی برای ترکیه یا سایر نقاط باشند». همچنین او در سخنرانی اخیر خود، گفت که آنها در حال مذاکره با نیروهای دموکراتیک سوریه برای حل بحران در شمال شرق سوریه هستند و وزارت دفاع سوریه قصد دارد نیروهای کردی را در رده‌های خود ادغام کند. اما به احتمال زیاد، تحریرالشا  تمایلی به حمایت از خواسته‌های  نیروهای دموکراتیک سوریه و اداره خودگردان کردی، به ویژه در مورد تامین حقوق کردها ندارد. چرا که مناطق شمال‌شرقی سوریه منابع طبیعی مهمی به‌ویژه نفت و کشاورزی دارند و بنابراین از نظر استراتژیک و نمادین حیاتی هستند. در نهایت، تحریرالشام تفاوت زیادی با شورای ملی سوریه و ائتلاف ملی اپوزیسیون ندارد که سازمان‌های مخالف در تبعید بوده و با دادن حقوق کردها دشمنی دارند.

از طرف دیگر، نیروهای دموکراتیک سوریه تلاش کرده است تا زمینه‌هایی مشترک با مقامات جدید پیدا کند.  مظلوم عبدی فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه اعلام کرده است که آنها از تمرکززدایی دولت و خودمدیریتی حمایت می‌کنند اما به فدرالیسم تمایلی نداشته و همچنین آماده‌اند که در ارتش ملی آینده سوریه (با گرفتن تضمین‌هایی) مشارکت کنند. او اظهار داشت که  نیروهای دموکراتیک سوریه هیچ ربطی به حزب کارگران کردستان  ترکیه یا پ.ک.ک  ندارد و آماده است تا جنگجویان غیرسوری را بلافاصله پس از رسیدن به آتش‌بس اخراج کند.

همچنین، مذاکراتی بین گروه کردی شورای میهنی کرد سوریه و  حزب کردی اتحاد دموکراتیک برای از سرگیری گفت‌وگوهای درون‌کردی و جلب همکاری و وحدت صورت گرفته است اما تاکنون موفقیت چندانی نداشته است. البته ایجاد وحدت بیشتر در صحنه سیاسی کردی در برابر تهدیدات مختلف بهتر است.

اما به‌طور کلی، من معتقدم که  اداره خودگردان کردی، نیروهای دموکراتیک سوریه  و شورای میهنی کرد سوریه و گروه‌های کرد دموکرات و ترقی خواه باید به همکاری با دموکرات‌ها و گروهه ای ترقی خواه سوریه برای تشکیل یک قدرت در برابر مقامات حاکم تحریرالشام که توسط ترکیه و قطر حمایت می‌شوند، بپردازند. تحریرالشام و حامیان آن، بدون فشار از پایین به هیچ‌وجه مصالحه نخواهند کرد.

در این زمینه، نیروهای ترقی خواه باید همکاری بین سوری‌ها (عرب‌ها و کردها) و دیگر اقلیت‌ها و فرقه‌ها، از جمله  اداره خودگردان را دنبال کنند.  پروژه اداره خودگردان کردی و نهادهای سیاسی آن بخش‌های زیادی از جمعیت کرد را نمایندگی کرده‌ و آن‌ها را از تهدیدات محلی و خارجی محافظت کرده‌اند. قبلاً همکاری‌هایی بین دموکرات‌های عرب سوریه و ترقی خواهان با اداره خودگردان کردی و نهادهای مرتبط با آن صورت گرفته که باید گسترش یابد.

امروز، متأسفانه، یک بلوک مستقل دموکراتیک و ترقی خواه که قادر به سازماندهی و مخالفت آشکار با مقامات جدید تحریرالشام باشد، به وضوح غایب است. ساختن این بلوک با ترکیب مبارزات علیه استبداد، استثمار و تمام اشکال ظلم یک ضرورت است. این بلوک باید خواسته‌هایی برای دموکراسی، برابری، خودگردانی کردها و رهایی زنان مطرح کند تا همبستگی میان طبقات استثمار شده و مظلوم کشور را ایجاد کند.

در واقع، ظهور قیام مردمی در سوریه این امکان را به‌وجود آورد که مسئله کردها به شیوه‌ای بی‌سابقه در تاریخ این کشور مطرح شود. بنابراین، سرنوشت مردم کرد در سوریه به‌طور غیرقابل‌تفکیکی با آرمان‌ها و شرایط طبقات وسیع‌تری از مردم سوریه برای برقراری دموکراسی، عدالت اجتماعی و برابری مرتبط است.

کردپرس: چرا کردها توانستند در ابتدای فرآیند سقوط حکومت بشار اسد، با وجود از دست دادن سریع دو شهر تحت کنترل خود، حملات بیشتر ترکیه و شورشیان را دفع کنند؟ آیا این به دلیل حمایت آمریکا بود؟

دکتر جوزف داهر: حمله تحریرالشام علیه حکومت بشار اسد که منجر به سقوط آن شد، این فرصت را به ترکیه و نیروهای وابسته‌اش داد تا حملات جدیدی علیه نیروهای دموکراتیک سوریه به راه بیندازند. به عبارت دیگر، آن‌ها از این فرصت برای تضعیف  نیروهای دموکراتیک سوریه و اداره خودگردان کردی استفاده کردند. هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، در کنفرانس مشترک خبری با احمد الشرع، رهبر تحریرالشام اعلام کرد که تمامیت ارضی سوریه «غیرقابل مذاکره» است و «  پ.ک.ک جایی در کشور ندارد». چند روز بعد، اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرد که «نیروهای دموکراتیک سوریه  باید سلاح‌های خود را کنار بگذارند، یا در اراضی سوریه دفن خواهند شد». ارتش ترکیه همچنین از پایان سال 2023 به‌طور مداوم به مناطق شمال‌شرقی سوریه حمله کرده و غیرنظامیان و زیرساخت‌های حیاتی این مناطق را هدف قرار داده است.

نیروهای دموکراتیک سوریه که نیروهای منظم و سازماندهی شده‌ای دارند، توانستند در یک ضدحمله، نیروهای ارتش ملی سوریه را از برخی مناطق عقب برانند. از سوی دیگر، ایالات متحده تلاش کرده است تا  بر سر آتش‌بسی که ترکیه آن را رد کرده است، مذاکره کند. حضور آمریکا در منطقه هنوز به‌عنوان مانعی در برابر تصرف کامل سوریه توسط ترکیه عمل می‌کند اما حملات ترکیه به  نیروهای دموکراتیک سوریه ادامه دارد.

کردپرس: در حال حاضر که کردها مشغول مقابله با ترکیه و نیروهای وابسته‌اش هستند، وضعیت داعش چه خواهد شد؟

دکتر جوزف داهر: امکان دارد که داعش به‌طور موقت از ضعف اداره خودگردان کردی و  نیروهای دموکراتیک سوریه بهره‌برداری کند زیرا این دو نیرو به‌ویژه با حمایت ایالات متحده، پیشگام مبارزه علیه داعش بوده‌اند. داعش در اواخر دسامبر 2024، چندین حمله جدید در شمال‌شرقی علیه نیروهای  نیروهای دموکراتیک سوریه انجام داد.

کردپرس: آیا ترکیه تمام مناطق تحت کنترل کردها را اشغال خواهد کرد؟

دکتر جوزف داهر: در کوتاه‌مدت، من فکر نمی‌کنم که ترکیه بتواند تمام مناطق کردستان سوریه را اشغال کند، اگرچه حملات ترکیه ادامه خواهد داشت. حضور نظامی ایالات متحده در شمال‌شرقی سوریه اکنون بزرگ‌ترین مانع در برابر تسلط کامل ترکیه بر آن مناطق است. تاثیر آینده دولت ترامپ هنوز قابل پیش‌بینی نیست زیرا ترامپ شخصیت پیش‌بینی‌نشده‌ای دارد، اما سوال اصلی این است که آیا نیروهای آمریکایی در سوریه باقی خواهند ماند یا خیر. البته حضور آمریکا با جنگ علیه داعش در سوریه ارتباط دارد.

ورود ترامپ به کاخ سفید می‌تواند به توافقی با آنکارا منجر شود که خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را تسهیل کند. این می‌تواند چراغ سبزی برای حمله ترکیه باشد که عواقب فاجعه‌باری برای غیرنظامیان، به‌ویژه کردها به دنبال خواهد داشت و پروژه  اداره خودگردان کردی را به پایان خواهد رساند.

ترامپ در طول دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، چندین بار تلاش کرد که نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند. ترامپ پیش از سقوط بشار اسد، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت که «ایالات متحده «هیچ دخالتی در این کشور نخواهد داشت».

ترکیه به‌دنبال خروج نیروهای ایالات متحده است و برای گسترش سلطه تحریرالشام به شمال‌شرقی سوریه تلاش می‌کند. به عنوان مثال، وزیر خارجه ترکیه اخیراً اعلام کرده است که نیروهای دموکراتیک سوریه نباید زندانیان و خانواده‌های داعش را در اختیار داشته باشد. او از حاکمیت جدید در سوریه خواسته است کنترل کمپها و اردوگاههایی را که جنگجویان داعشی در آنها نگاه داری می شوند، بر عهده بگیرد.