به گزارش کردپرس، خبرگزاری بلومبرگ با نگاهی به تاریخ جنگ و صلح میان کردهای ترکیه و دولت این کشور، بویژه فراز و فرودهای جنگ و آتش بس میان ترکیه و پ.ک.ک، چشم انداز تازه ترین تلاش برای برقراری صلح میان ترکیه و کردهای این کشور را بیان کرده است.
عبدالله اوجالان، رهبر کردهای ترکیه، در سال 1999 و پس از دستگیری و هنگام باز گرداندن او به ترکیه اعلام کرد که کشورش را دوست دارد و «در صورت نیاز به آن خدمت خواهد کرد.» حالا، پس از گذشت بیش از 25 سال، این سخنان ممکن است به معنای فراخوانی گروه جدایی‌طلب او برای برچیدن سلاح‌ها و پایان دادن به مبارزاتشان باشد. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در تلاش است تا مذاکرات صلح با کردها را از سر بگیرد و در عین حال با واشنگتن درباره آینده نیروهای کرد تحت حمایت ایالات متحده در سوریه، پس از برکناری بشار اسد از قدرت گفتگو کند. اردوغان فرصت را غنیمت شمرده تا از تغییرات و آشفتگی‌های منطقه بهره برده و تهدید روزافزون ملی‌گرایی کردها را در منطقه، که ترکیه آن را تهدید می‌داند، مهار کند. اگر این مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند به ترکیه کمک کند تا نقشه‌های خود را برای بازتعریف خاورمیانه به پیش ببرد و حمایت از اردوغان را تقویت کند، به‌ویژه اکنون که او در تلاش است تا قانون اساسی را اصلاح کند تا دوران ریاست‌جمهوری خود را تمدید کند.
اوجالان که در نزدیکی استانبول زندانی است، نقش کلیدی در این فرایند دارد. او دیگر رهبری عملیات روزانه حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک را بر عهده ندارد. پ.ک.ک از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود اما اوجالان هنوز در میان فرماندهان این گروه به عنوان «آپو» مورد احترام است. مراد کاراییلان، یکی از فرماندهان ارشد پ.ک.ک، هفته گذشته اعلام کرد: «رهبر آپو یک بیانیه مهم و تاریخی را در تاریخ 15 فوریه ارائه خواهد داد و آن را آغاز یک تلاش برای حل مسأله کردها خواهد کرد.» این تاریخ مصادف با سالگرد دستگیری اوجالان در کنیا است. هنوز مشخص نیست که اوجالان واقعا این هفته چنین فراخوانی خواهد داشت یا نه و هر توافق صلحی که او امضاء کند، در صورتی که جنگجویان پ.ک.ک آن را نپذیرند، فاقد اعتبار خواهد بود.
جامعه کرد ترکیه نیز پس از چهل سال مبارزه برای کسب خودگردانی و حقوق فرهنگی در جنوب شرقی ترکیه که عمدتاً کردنشین است، در این مورد محتاطانه برخورد کرده است. اردوغان تاکنون کمتر در مورد مسئله کردها به طور علنی صحبت کرده است اما از ماه اکتبر گذشته، دولت باغچه لی، هم‌پیمان ملی‌گرای او گفته بود که اوجالان باید آزاد شود البته به شرطی که از رهبران پ.ک.ک بخواهد سلاح‌های خود را کنار بگذارند و در یک راه‌حل سیاسی مشارکت کنند. تونجر باکرهان، یکی از رهبران حزب دموکراتیک خلق‌های سابق یا حزب دم پارتی فعلی نیز گفته است: «ما آماده در پیش گرفتن یک راه‌حل دائمی و جدی هستیم. از این فراخوان تاریخی هم حمایت می‌کنیم و پشت آن ایستاده‌ایم.»
کردها تقریباً یک پنجم از جمعیت 90 میلیون نفری ترکیه را تشکیل می‌دهند. درگیر یها 40 سال گذشته در ترکیه ده‌ها هزار نفر را به کام مرگ کشانده و موجب به حاشیه رانده شدن کردستان ترکیه از نظر اقتصادی شده است. پ.ک.ک از دولت ترکیه خواسته است که هویت و فرهنگ کردی را در قانون اساسی کشور به رسمیت بشناسد و امکان آموزش زبان کردی در مدارس را فراهم کند. این گروه همچنین خواستار ایجاد سیستم «خودگردانی دموکراتیک» است، به این معنا که اختیارات بیشتری از دولت آنکارا به مقامات محلی در جنوب شرقی ترکیه منتقل شود.
برای اردوغان، برقراری توافق صلح می‌تواند حمایت کافی در پارلمان را برای تغییر قانون اساسی و تمدید بیش از دو دهه ریاست‌جمهوری برای او فراهم کند. همزمان با این تلاش‌ها، موجی از دستگیری‌ها و بازپرسی ها از ابتدای سال جاری به راه افتاده است که بسیاری از آنها به نظر می‌رسد برای خفه کردن هرگونه مخالفت با روند آشتی با کردها صورت گرفته باشد. مهمت اوچوم، یکی از مشاوران ارشد اردوغان، گفته است که ادغام کردها در جامعه می‌تواند به ریشه‌کن کردن جدایی‌طلبی کمک کند. او از «تقویت و دائمی کردن آزادی زبان کردی» حمایت کرده است.
پیش‌تر، در اوایل سال 2015، که اردوغان نخست‌وزیر بود، او و پ.ک.ک به توافق نزدیک شدند. اما این مذاکرات پس از افزایش حمایت از احزاب کردی در انتخابات ژوئن همان سال، که به از دست دادن اکثریت حزب عدالت و توسعه در پارلمان انجامید، متوقف شد. پس از آن، دستگیری‌ها و فشارها بر مقامات کرد شدت گرفت. در انتخابات نوامبر همان سال، حزب عدالت و توسعه اکثریت خود را بازپس گرفت و سرکوب مقامات کردی بیشتر شد. این تلاش برای توافق شکست خورد، چرا که نه تنها چارچوب قانونی برای آن وجود نداشت، بلکه اشتباهاتی از هر دو طرف به وقوع پیوست. گولستان کلیچ کوچیکیت، رهبر فراکسیون پارلمانی حزب کردگرای دم پارتی گفته است که آزادی اوجالان برای وارد شدن به مذاکرات در سطحی برابر ضروری است. او هشدار داده است که «بدون ایجاد یک چارچوب قانونی، دولت می‌تواند امروز درباره صلح و راه‌حل صحبت کند و فردا سیاست کاملاً متفاوتی را در پیش گیرد.»
تفاوت فرصت کنونی برای ایجاد صلح با کردها نسبت به دفعات پیش این است که فرصت جدید به اردوغان برای کنترل جدایی‌طلبی کردها کمک می کند. کردها در عراق منطقه خودگردانی دارند. موقعیت کردها در سوریه نیز پس از سقوط بشار اسد تقویت شده است. وقتی مذاکرات یک دهه پیش شکست خورد، بیشتر نیروهای پ.ک.ک در ترکیه به صفوف YPG یا نیروهای یگان های مدافع خلق در سوریه پیوستند. یگان های مدافع خلق در تلاش‌های ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده برای نابودی گروه داعش شرکت داشت و در نهایت کنترل یک سوم کشور سوریه را به دست گرفت. اکنون ترکیه می‌خواهد که YPG منحل شده و جنگجویان پ.ک.ک از صفوف آن خارج شوند.
در صورت برقراری صلح میان ترکیه و کردهای این کشور، این اتفاق لحظه تاریخی برای ترکیه خواهد بود. اوجالان پ.ک.ک را در سال 1978 تأسیس کرد و در دهه 1990 این گروه به یک نیروی چریکی با بیش از 10 هزار جنگجو تبدیل شد. او تا زمان دستگیری‌اش کنترل سختگیرانه‌ای بر این گروه داشت. کردها «مشتاق» این فرآیند نوظهور هستند، اما در عین حال، از اینکه دولت ترکیه در عالم واقعیت اقداماتی واقعی برای آشتی انجام دهد یا خیر، تردید دارند. عمر اوجالان، یکی از نمایندگان کرد پارلمان ترکیه و برادرزاده رهبر پ.ک.ک گفته است: «مدت‌هاست این ترس وجود دارد که ممکن است آموزش زبان کردی و به رسمیت شناختن تفاوت‌ها وضعیت یکپارچگی دولت را تضعیف کند.» او افزود: «اگر یک اتحاد تاریخی و یک راه‌حل واقعی وجود داشته باشد، کشور ما می‌تواند الگویی برای منطقه شود.»
منبع: بلومبرگ
نظر شما