به گزارش کردپرس، بازداشت رقیب اصلی رجب طیب اردوغان و سکوت در مورد اصلاحاتی که ممکن است پس از پایان درگیری 40 ساله با شورشیان کرد رخ دهد، بی‌اعتمادی در میان کردها را افزایش داده است. کردها از این نگرانند که نمی دانند این روند صلح شکننده به چه چیزی منتهی شود.

در کنار این مسائل، ثبات سیاسی و اقتصادی ترکیه نیز که می‌تواند به ثبات منطقه‌ای در خاورمیانه کمک کند، در معرض خطر قرار دارد. شکست این روند ممکن است به بروز مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جنوب‌شرقی کمتر توسعه‌یافته ترکیه افزوده و به تلفات جانی بیشتر که تاکنون بیش از 40 هزار نفر بوده است، دامن بزند.

دعوت عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان یا (پ‌ک‌ک)، از این گروه برای انحلال در ماه گذشته، یک هدیه به دولت ترکیه به شمار می‌آید.

 حزب کردگرای دموکراسی و برابری خلق‌ها یا (دم) پارتی که سومین حزب بزرگ در پارلمان ترکیه است، اکنون خواستار انجام اقدامات دموکراتیک شده است.

پ‌.ک‌.ک به این فراخوان پاسخ مثبت داد و آتش‌بس فوری اعلام کرد. این گروه همچنین تاکید کرد که اوجالان خود فرآیند خلع سلاح را مدیریت کند و شرایط سیاسی و دموکراتیک هم باید برای موفقیت صلح فراهم شود.

مصاحبه رویترز با بیست و چهار نفر از کردها و سیاستمدارانشان نشان می‌دهد که در جنوب‌شرقی ترکیه، جایی که بیشتر کردهای ترکیه در آن زندگی می‌کنند، تردید بیشتر از امید به صلح است. همزمان سرکوب احزاب مخالف و دستگیری غیرمنتظره اکرم امام‌اوغلو، به اتهام فساد باعث بروز اعتراضات گسترده در ترکیه شده است.

جنگیز چاندار، نماینده حزب دم و یکی از افرادی که از اوایل دهه 1990 درگیر مسأله کردها بوده است، می‌گوید: "ما داریم وارد میدان مین می‌شویم. ممکن است همه چیز خراب شود و به شکست بیانجامد."

حزب دم پارتی تاکنون سه جلسه با اوجالان در جزیره ایمرالی، که از سال 1999 در آنجا زندانی است، برگزار کرده است. اما رهبران این حزب می‌گویند که آنکارا  در مورد هرگونه نقشه اصلاحی که ممکن است دنبال شود، اطلاعی نداده است.

دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه به درخواست برای اظهار نظر در مورد مسائل مطرح شده پاسخ نداد و مقامات حزب عدالت و توسعه (آک‌پارتی) نیز می‌گویند که این رئیس‌جمهور است که باید در مورد فرآیند صلح صحبت کند، اما او هم هیچ توضیحی نداده است.

". اردوغان پس از فراخوان اوجالان برای صلح گفته است موقعیت دموکراتیک برای فعالیت سیاستی پس از خلع سلاح به طور طبیعی گسترش خواهد یافت"،.

یک نشانه از تفکر مشترک طرفین در زمان برگزاری جشن‌های نوروز 21 مارس ظاهر شد. اردوغان پیشنهاد کرد که نوروز به عنوان یک روز تعطیل ملی در نظر گرفته شود که این اتفاق با لایحه‌ای که به تازگی توسط نماینده دم، گولچان کاچماز، نماینده دم پارتی به پارلمان فرستاده شده بود، هم‌زمان شد.

در دهه 1990، تجمعات نوروزی در ترکیه ممنوع شد و این امر منجر به بروز درگیری‌هایی بین کردها و نیروهای امنیتی شد. درگیری‌هادر نوروز خونین 1992 به اوج خود رسید و ده‌ها نفر عمدتاً در استان شرناخ کشته شدند.. بی‌اعتمادی به دولت در این منطقه همچنان گسترده است.

کردها در جشن‌های نوروز امسال استان شرناخ می‌رقصیدند و آوازهای محلی می‌خواندند.  محمد زکی ایرمز، نماینده حزب دم در آنجا گفت که حزبش در حال جمع‌آوری ساکنان مناطق کردنشین در مورد حقوق سیاسی و زبانی کردها است.

ایرمز در حالی که پلیس امنیتی در حال نظارت بر مراسم بود و پایگاه‌های نظامی ترکیه نیز همچنان تپه‌های اطراف شهر را احاطه کرده، گفت دولت باید گام‌هایی بردارد، اما متأسفانه ما که در این منطقه هستیم آن را احساس نمی‌کنیم.

در دهه گذشته، ترکیه ده‌ها شهردار منتخب احزاب کرد را برکنار کرده، رهبران آن‌ها را زندانی کرده و هزاران نفر را به اتهام داشتن ارتباط با پ‌ک‌ک  بازداشت کرده است.

در همین حال، پ‌ک‌ک که در حال حاضر در پایگاه های خود در منطقه کوهستان قندیل در شمال عراق مستقر است و به عنوان یک گروه تروریستی از سوی ترکیه و هم‌پیمانان غربی‌اش شناخته می‌شود، نیز نسبت به آنکارا بی‌اعتماد است.

"یکی از مقامات پ‌ک‌ک در این باره به رویترز گفت: از زمانی که اوجالان ابتکار صلح را اعلام کرد، ترکیه حملات خود را متوقف نکرده و حتی عملیات نظامی خود را کاهش نداده است. هواپیماهای جنگی ترکیه همچنان بالای سر ما پرواز می‌کنند."ترکیه اگر واقعا می‌خواهد روند صلح پیشرفت کند، باید امتیازاتی بدهد اما تا کنون چنین چیزی را ندیده‌ایم."

عمر ایلر، امام  جماعت مسجد نبی در دیاربکر، بزرگ‌ترین شهر جنوب‌شرقی ترکیه، در سال 2016 شاهد درگیری‌ها بود. نیروهای امنیتی در مرکز تاریخی این شهر با شورشیان پ‌ک‌ک درگیر شدند و نیمی از آن منطقه ویران شد.

او در توصیف این حمله گفت: سیل خون و اشک‌ راه افتاد. او اردوغان را به خاطر اصلاح ناعدالتی‌ها در حق کردها که حدود 20 درصد از جمعیت 86 میلیونی ترکیه را تشکیل می‌دهند، ستود. او از سرکوب زبان کردی و حتی انکار وجود  کردها به عنوان یک گروه قومی، پیش از روی کار آمدن اردوغان یاد کرد.

اما ایلر که در ژانویه توسط اردوغان به ریاست آک‌پارتی در دیاربکر منصوب شده است، گفت که از هیچ اصلاحاتی که ممکن است پس از انحلال پ‌ک‌ک انجام شود، اطلاعی ندارد.

در خارج از مسجد نیز که ایلر 14 سال امام‌ جماعت آن بود، بسیاری به روند صلح اعتماد ندارند.

"یک بازنشسته کرد گفت:دولت بارها ما را فریب داده است.  بارها پ‌ک‌ک آتش‌بس اعلام کرده، اما نتیجه‌ای نداشته است. باید اوجالان آزاد شود تا بتواند با پ‌ک‌ک صحبت کند."

پ‌ک‌ک  نیز خواستار دیدار با بنیان‌گذار خود است، اما هنوز مشخص نیست که آیا آنکارا اجازه این دیدار را خواهد داد یا نه.

آخرین تلاش برای پایان دادن به شورش پ‌ک‌ک در سال ۲۰۱۵ و همزمان با تسلط شبه‌نظامیان کرد سوریه که ترکیه آن‌ها را شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند، شکست خورد.

این تجربه باعث احتیاط بیشتر دولت ترکیه شده است، زیرا قدرت نیروهای کرد سوریه همچنان پابرجاست . این گروه ادعا می‌کند که فراخوان اوجالان برای خلع سلاح به آن‌ها تعمیم نمی‌یابد.

تمایل اردوغان به تغییر قانون اساسی 

اردوغان در تلاش است تا اجماعی بر سر تغییر قانون اساسی جدید پیدا کند که به او اجازه دهد در انتخابات  2028 نیز شرکت کند و حمایت کردها می‌تواند این کار را برای او آسان‌تر کند. اما او باید به دقت حرکت کند زیرا هر گامی که به عنوان امتیاز به پ‌ک‌ک دیده شود، ممکن است بسیاری از ترک‌ها را نسبت به اردوغان بیگانه کند.

بنیالی ییلدیریم، نخست‌وزیر پیشین که دیگر در دولت نیست، ماه گذشته پیشنهاد کرد که تعمیم  عنوان شهروند  "ترک" برای همه تشکل های قومی تغییر کند تا دیگر گروه‌های قومی احساس نادیده گرفته شدن نکنند.

اما عمرچلیک، سخنگوی حزب آک‌پارتی، ایده چنین اصلاحی در قانون اساسی را رد کرد. با این حال ییلماز تونچ, وزیر دادگستری ترکیه روز پنج‌شنبه گفت که ترکیه به یک قانون اساسی جدید نیاز دارد تا "تمام اقشار جامعه" را در بر بگیرد.

با این حال، چاندار می گوید برخی نشانه‌های امید را دیده است او اشاره کرد که اردوغان اخیراً در دیدار با نمایندگان پارلمان, با یکی از اعضای حزب دم پارتی که در هیئت دیدار با اوجالان حضور داشت، صحبت کرده و گفته است که آماده دیدار با هیئت در اوایل آوریل است.

 دولت باغچه لی، هم‌پیمان ملی‌گرای اردوغان، که ابتکار صلح را در اکتبر آغاز کرد، خواهان حل سریع این فرآیند است. او پیشنهاد کرده که پ‌ک‌ک در ماه مه کنگره‌ای برگزار کند و خود را منحل کند.

چاندار یادآوری کرد که باغچه لی اخیراً اوجالان را به عنوان《رهبر و بنیان‌گذار پ‌ک‌ک》 معرفی کرده است اما در گذشته او را به عنوان "رهبر تروریستی" و "کودک کش" محکوم می‌کرد.

منبع: رویترز