به گزارش کردپرس، در شرایطی که خاورمیانه با تحولات شتابان و بازتوزیع احتمالی قدرت مواجه است، جنب کردها در شمال‌شرق سوریه وارد مرحله‌ای سرنوشت‌ساز شده است. پس از تسلط گروه شورشی «هیئت تحریر الشام» (HTS) بر ساختارهای دولتی سوریه در ماه دسامبر، و در پی کاهش تدریجی حضور ایالات متحده در منطقه، بازیگران محلی از جمله اداره خودگردان شمال‌شرق سوریه به‌دنبال ایجاد اتحادهای تازه هستند.

در تاریخ ۱۰ مارس، توافقی میان نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) — شاخه نظامی اداره خودگردان کردی و HTS به امضا رسید؛ توافقی که زمینه را برای همکاری‌های آتی فراهم می‌کند اما ابهامات بسیاری پیرامون آن وجود دارد. روناهی حسن، از اعضای سازمان زنان «کنگره ستار» در شمال‌شرق سوریه، درباره این توافق هشدار داده و گفته است: «الجولانی به شیوه‌ای دموکراتیک عمل نمی‌کند. اگر روند امور طبق توافق پیش نرود، ما از آن خارج خواهیم شد.»

اداره خودگردان شمال‌شرق سوریه که از سال ۲۰12 با ساختاری کنفدرالی و دموکراسی محلی اداره می‌شود، حاصل دهه‌ها مبارزه کردها برای کسب حقوقشان است.

در ماه دسامبر و هم‌زمان با افزایش فشارهای ترکیه، با حمایت آنکارا کنترل شهر منبج  که پیش‌تر در اختیار  اداره خودگردان بود  از دست کردها خارج شد. تا چندی پیش هم درگیری‌هایی میان نیروهای SDF و شبه‌نظامیان موسوم به «ارتش ملی سوریه» (وابسته به ترکیه) در نزدیکی سد استراتژیک تشرین جریان داشت؛ سدی که برق بخش مهمی از مناطق تحت کنترل  اداره خودگردان را تأمین می‌کند.

با وجود سرکوب‌گری‌های گسترده حکمت قبلی، این حکومت برخورد مستقیمی با اداره خودگردان نداشت. اما قدرت‌گیری هیئت تحریرالشام که روابط نزدیکی با ترکیه دارد، تهدیدی جدی برای حکمرانی خودگردان کردها در سوریه به شمار می‌رود. روناهی حسن با یادآوری ریشه‌های القاعده‌ای HTS و کشتار اخیر اقلیت‌های علوی های سوریه توسط این گروه، از رویکرد عادی‌سازی مشروعیت  هیئت تحریرالشام در رسانه‌ها و کشورهای غربی انتقاد کرده است.

افزون بر این، قدرت‌گیری HTS بار دیگر زمینه را برای بازگشت تهدیدات داعش فراهم کرده است. بثینه عبود، سخنگوی سازمان زنان زنوبیا در رقه، هشدار داده است که نیروهای داعش اکنون از تمرکز SDF بر سد تشرین سوءاستفاده می‌کنند. همچنین ویان آدار، فرمانده نیروهای زن کرد سوریه موسوم به  YPJ، با اشاره به حضور حدود ۷۰ هزار عضو سابق داعش در زندان‌های مناطق تحت کنترل کردهای سوریه گفت: «اگر این افراد فرار کنند و نیروهای ما در آنجا حضور نداشته باشند، چه خواهد شد؟»

در شرایط انزوای رو به افزایش اداره خودگردان، برخی قدرت‌های منطقه‌ای در پی ارائه پیشنهادهای بحث‌برانگیز هستند. با وجود پیوندهای تاریخی میان جنبش کردها و مقاومت فلسطین، منابع آگاه از ابراز تمایل تلویحی اسرائیل برای حمایت نظامی از اداره خودگردان خبر داده‌اند. آوین سویج، دیپلمات بلندپایه در بخش زنان اداره خودگردان کرد سوریه  ، در پاسخ به پرسشی درباره این موضوع گفت: «وقتی در تنگنا قرار بگیری، هر کمکی که بتوانی می‌گیری».

در این فضای پیچیده، توافق میان HTS و SDF از سوی بخشی از جامعه محلی به‌عنوان گامی به سوی ایجاد ثبات تلقی می‌شود. این توافق، گرچه الزام‌آور نیست اما زمینه را برای مذاکرات بیشتر تا پایان سال فراهم می‌کند. مهم‌ترین بند آن، برقراری آتش‌بس فوری در مناطق مورد مناقشه است. بشری محمد، مدیر سازمان زنوبیا، با استقبال از این بند، نسبت به تداوم حملات ترکیه و عدم پایبندی HTS به مسئولیت‌های امنیتی هشدار داده است.

بنا بر مفاد اولیه توافق، احتمال دارد ارتش سوریه در آینده مسئولیت حفاظت از مناطق تحت کنترل اداره خودگردان کردی در برابر حملات ترکیه را بر عهده گیرد؛ موضوعی که همچنان با تردیدهای جدی مواجه است و می‌تواند به کاهش استقلال نظامی و سیاسی اداره خودگردان منجر شود. در حالی‌که مذاکرات برای حل این مسئله در جریان است، آینده این منطقه بیش از هر زمان دیگر در گروی تحولات پرشتاب منطقه‌ای قرار دارد.

منبع: مجله بلا کالدونیا