به گزارش کردپرس، در یک عصر دلپذیر بهاری در اوایل آوریل امسال و اندکی پس از عید فطر، هزاران نفر به ورزشگاه جدید باشگاه «نوروز» در سلیمانیه سرازیر شدند. صندلی‌های تماشاگران تنها چند متر با زمین بازی فاصله داشتند و این امکان را می‌داد تا هر حرکت بازیکنان با دقت زیر نظر گرفته شود.

فوتبال بی‌تردید محبوب‌ترین ورزش در اقلیم کردستان عراق است. برخی از تیم‌های این منطقه نیمه‌خودگردان، سال‌هاست که دارای پایگاه‌های هواداری قدرتمندی هستند، اما با ساخت امکانات جدیدی همچون ورزشگاه باشگاه نوروز، سیل هواداران تازه‌ای به سوی این ورزش روانه شده است.

در آن شب، تیم نوروز به مصاف «المینا»، باشگاهی از بصره و از رقابت‌کنندگان لیگ برتر عراق (رده بالاترین لیگ داخلی کشور)، رفت. پس از یک بازی دشوار و دفاع سرسختانه تیم بصره‌ای، تماشاگران زمانی که نەوروز سرانجام در دقیقه ۸۷ گل برتری را به ثمر رساند، از خوشحالی به وجد آمده و به رقص و پایکوبی پرداختند.

اما آن شب، تنها مسابقه فوتبال در جریان نبود؛ چرا که سیاستمداران کرد نیز با چشم‌انداز بهره‌برداری سیاسی از موفقیت‌های فوتبالی، در این میدان نقش‌آفرین شده‌اند. تزریق منابع مالی جدید به باشگاه‌ها عمدتاً توسط چهره‌های سیاسی صورت می‌گیرد که می‌خواهند در پرتو محبوبیت تیم‌هایشان، جایگاه خود را در جامعه تحکیم کنند. بهره‌گیری از ورزش به عنوان ابزاری برای نفوذ نرم، استراتژی‌ دیرینه ای در سراسر جهان است و اکنون نوبت اقلیم کردستان رسیده است.

رقابت‌های پشت‌پرده

احمد، هوادار ۲۲ ساله باشگاه نەوروز گفت: «ورزشگاه جدید فوق‌العاده است. سطح ساخت آن کاملاً در حد استانداردهای بین‌المللی است.» او با اشاره به پیشرفت تدریجی تیم در سال‌های اخیر افزود: «ورزش در شهر ما عقب‌تر از دیگر شهرها بود، اما با آمدن نوروز تغییر کرد.» احمد توضیح داد که پیش‌تر تیم در زمین‌های دیگر بازی می‌کرد تا زمانی که این ورزشگاه ساخته شود و اکنون این مجموعه جدید، به دارایی ارزشمندی برای شهر سلیمانیه تبدیل شده است. «مردم با شور و شعف فراوان به ورزشگاه می‌آیند و تیم را حمایت می‌کنند.»

رئیس باشگاه نوروز، «لاهور شیخ جنگی طالبانی»، از رهبران پیشین حزب اتحادیه میهنی کردستان  و یکی از چهره‌های قدرتمند سلیمانیه است. لاهور در سال ۲۰۲۱ پس از درگیری با پسرعمویش «بافل طالبانی» از رهبری حزب کنار گذاشته شد. گرچه سرنوشت سیاسی او نزول کرده و حزب تازه‌تأسیسش، «جبهه مردم»، تنها دو کرسی در انتخابات پارلمانی اکتبر ۲۰۲۴ به دست آورد، اما مالکیت باشگاه نوروز به او بستری تازه برای حفظ نفوذ اجتماعی بخشیده است.

این استراتژی تا حدی موفق بوده است. احمد در این باره می‌گوید: «مردم اینجا به لاهور افتخار می‌کنند؛ من هم افتخار می‌کنم که او این ورزشگاه را برای ما ساخت.»

محبوبیت این پروژه، شکاف‌های سیاسی در شهر را نیز پررنگ‌تر کرده است. «لیلا عمر»، شهردار سلیمانیه، در مصاحبه‌ای تلویزیونی در ۲۴ فوریه مدعی شد که زمینی که ورزشگاه روی آن ساخته شده، طبق طرح جامع شهر، باید فضای سبز می‌بود. این سخنان تلویحاً به غیرقانونی بودن ساخت‌وساز اشاره داشت.

لاهور شیخ جنگی در پاسخ، با ارائه اسناد و مدارکی نشان داد که پروژه از سال ۲۰۱۷ با تایید رهبران ارشد اتحادیه میهنی در دست اجرا بوده است. همزمان، حزب  اتحادیه میهنی در اقدامی برای رقابت، منابع بیشتری را به باشگاه‌های رقیب اختصاص داده است. در ۱۷ مارس، باشگاه «سلیمانیه » اعلام کرد که «قباد طالبانی»، برادر کوچکتر بافل و معاون نخست‌وزیر اقلیم کردستان، ریاست افتخاری این باشگاه را برعهده گرفته است. او وعده داده باشگاه را به «جایگاه شایسته‌اش» بازگرداند.
باشگاه سوم شهر، «پیشمرگه سلیمانیه»، که در دسته دوم عراق بازی می‌کند، تحت مالکیت «جعفر شیخ مصطفی»، معاون رئیس اقلیم کردستان قرار دارد. اگرچه فاصله این تیم‌ها با قدرت‌های بزرگ فوتبال اقلیم کردستان زیاد است، اما روحیه رقابت در حال تقویت است.

دربی داغ بادینان

در ورزشگاه محلی دهوک، در شمال غرب اقلیم کردستان، فضای مسابقات شور و هیجان بیشتری دارد. وزش بادهای سرد و باران‌های گاه و بی‌گاه، هواداران را می‌آزارد اما گروه‌های پرشور «اولتراها» با برافروختن مشعل و آتش‌بازی، جو را داغ نگه می‌دارند.

رقابت بین دهوک و زاخو، دو شهر نزدیک به هم، به «دربی بادینان» شهرت یافته است. نام این دربی برگرفته از امیرنشین تاریخی بادینان است و گفته می‌شود که این رقابت، داغ‌ترین نبرد فوتبالی در اقلیم کردستان است. درگیری میان هواداران این دو تیم، چه در بازی‌های خانگی و چه در سفرهای خارج از خانه، معمولاً اجتناب‌ناپذیر است. در ۲۲ آوریل، پس از مردود شدن یک گل مشکوک در بازی زاخو مقابل نوروز در سلیمانیه، هواداران زاخو شورش کردند که در پی آن دست‌کم ۶۲ نفر زخمی شدند.

«کامران»، هوادار ۲۵ ساله دهوک، گفت: «من عاشق شهرم هستم و طرفدار سرسخت دهوک. این بازی، دربی است و بازی‌ای پر از خشم.»

اهمیت این بازی زمانی بیشتر شد که هر دو تیم شانس خوبی برای قهرمانی در برابر باشگاه‌های بزرگ بغداد داشتند. با وجود شانس بهتر زاخو، این دهوک بود که در دقیقه‌های پایانی و زیر باران سنگین، تک گل پیروزی را به ثمر رساند.

اهمیت «دربی بادینان» از چشم سیاستمداران محلی و منطقه‌ای پنهان نمانده است. هر دو باشگاه دهوک و زاخو تحت مالکیت دولت‌های محلی وابسته به حزب دموکرات کردستان (KDP) قرار دارند. حزب KDP که کنترل نهادهای دولتی این مناطق را در دست دارد، هم انگیزه دارد که با ساخت ورزشگاه‌های مجهز و تقویت تیم‌های محلی، رضایت عمومی را جلب کند و هم ابزار اجرایی لازم برای این هدف را در اختیار دارد.

صعود به صحنه‌های بزرگ‌تر

تیم دهوک پس از پیروزی در دربی، روی صحنه‌ای بزرگ‌تر تمرکز کرد؛ فینال لیگ قهرمانان باشگاه‌های خلیج فارس (GCCL) برابر باشگاه «القادسیه» کویت. این رقابت تیم‌هایی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، یمن و عراق را گردهم می‌آورد. بازی رفت در ۸ آوریل در کویت بدون گل به پایان رسید.

برای تیم‌های اقلیم کردستان، حضور در چنین سطحی موفقیت بزرگی محسوب می‌شود. سیاستمداران پشت پرده باشگاه‌ها نیز از اهمیت این موضوع آگاهند. میزبانی از فوتبالیست‌های برجسته و نشستن در کنار پادشاهان و شاهزادگان خلیج فارس، بستری برای افزایش قدرت نرم و بازتعریف جایگاه اقلیم کردستان در تعاملات منطقه‌ای است.

دهوک در راه صعود به فینال، تیم «الاتفاق» عربستان، به رهبری ستاره هلندی «جورجینیو واینالدوم» را شکست داد و سرانجام با پیروزی برابر القادسیه، جام قهرمانی را بالای سر برد. شهر غرق در جشن شد.

«مسرور بارزانی»، نخست‌وزیر اقلیم کردستان، شخصاً جام قهرمانی را به تیم اهدا کرد و «مسعود بارزانی»، رهبر حزب دموکرات کردستان، این موفقیت را «پیروزی برای تمام کردستان» خواند. یکی از رسانه‌های وابسته به KDP، این قهرمانی را همسنگ با ارتقای جایگاه اداری حلبچه به استان دانست. در همین حال، سیاستمداران اتحادیه میهنی نیز به نوبه خود این پیروزی را تبریک گفتند.

هواداران فوتبال در اقلیم کردستان از این معادلات سیاسی به خوبی آگاهند. همچون بسیاری از هواداران فوتبال در سراسر جهان، رابطه‌ای پیچیده با حامیانی دارند که گاه اهداف شخصی یا اقتصادی را دنبال می‌کنند. کامران در این باره گفت: «اگر پیامشان برای تبریک تیم‌ها به خاطر موفقیت ورزشی باشد، خوب است. اما اگر با سیاست و جمع‌آوری رأی گره بخورد، این بسیار بد است.»

نویسنده: وینثروب راجرز، تحلیلگر مسائل کردها و عضو اندیشکده چتم هاوس لندن