کردپرس - در سال‌های اخیر، گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به یکی از اولویت‌های سیاست‌گذاری انرژی تبدیل شده است. با توجه به وابستگی بالای کشور به سوخت‌های فسیلی و همچنین حرکت جهانی به سوی تنوع‌بخشی در سبد انرژی، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند نقش مهمی در کاهش ناترازی انرژی، کاهش آلودگی زیست‌محیطی و ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی ایفا کند.  

یکی از مدل‌های سرمایه‌گذاری که می‌تواند در مناطق روستایی مورد توجه قرار گیرد، سرمایه‌گذاری تعاونی است. در این مدل، گروهی از مردم محلی با تجمیع سرمایه‌های خرد خود، اقدام به راه‌اندازی پروژه‌های اقتصادی از جمله نیروگاه‌های خورشیدی می‌کنند. این ساختار علاوه بر تقویت اقتصاد روستایی، موجب ایجاد اشتغال پایدار و افزایش بهره‌وری انرژی می‌شود.  

سختی‌های کار تولیدی در قالب تعاونی

به جز سختی‌های کار دسته جمعی افراد مختلف در یک پروژه که بسیاری از ما در آن مشکل داریم، با وجود مزایای مدل تعاونی، برخی چالش‌ها می‌توانند روند اجرایی این پروژه‌ها را با موانعی مواجه کنند. تأمین زمین یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی است که در راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی بر اساس مدل تعاونی وجود دارد. معمولاً زمین‌های روستایی مالکیت خصوصی یا کشاورزی دارند و تغییر کاربری آن‌ها ممکن است با محدودیت‌های قانونی و اجتماعی روبه‌رو شود. هر چه هدف‌گذاری مگاواتی این پروژه‌ها بیشتر باشد به زمین بیشتری هم نیاز هست.

با این حال، مشوق‌ها و سیاست‌های دولتی در ایران باعث شده که استفاده از زمین‌های ملی و منابع طبیعی برای این پروژه‌ها تسهیل شود. همکاری با وزارت نیرو، سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و منابع طبیعی می‌تواند به واگذاری زمین‌های مناسب برای راه‌اندازی این نیروگاه‌ها کمک کند. همچنین، مدل‌هایی مانند اجاره بلندمدت زمین‌های دولتی یا ادغام زمین‌های خرد روستایی از جمله راهکارهای پیشنهادی برای غلبه بر این چالش هستند. 

نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی چند؟

علاوه بر تأمین زمین، هزینه‌های اولیه سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین عوامل در تصمیم‌گیری برای ورود به این حوزه است. هزینه راه‌اندازی یک نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی در ایران بسته به شرایط بازار و نوع تجهیزات می‌تواند بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان باشد. برخی از آیتم‌های هزینه شامل موارد زیر می‌شوند:

تجهیزات اصلی:  

- پنل‌های خورشیدی: برای نیروگاه ۱ مگاواتی، حدود ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ پنل مورد نیاز است. هزینه هر وات تولیدی از پنل‌ها معمولاً بین ۱۰,۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰ تومان متغیر است.  

- اینورترها: مبدل‌های جریان مستقیم به متناوب، هر یک با ظرفیت ۵۰۰ کیلووات، هزینه‌ای بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان دارند.  

- سازه‌های نگهدارنده: هزینه این سازه‌ها برای یک نیروگاه ۱ مگاواتی به طور متوسط ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.  

هزینه‌های نصب و زیرساخت:  

- زمین: برای نیروگاه ۱ مگاواتی، حداقل ۲ هکتار زمین نیاز است. هزینه خرید یا اجاره زمین بسته به موقعیت جغرافیایی متفاوت است.  

- نیروی انسانی و نصب: هزینه نیروی انسانی برای نصب نیروگاه ۱ مگاواتی معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان متغیر است.  

- سیستم مانیتورینگ و کنترل: هزینه این سیستم‌ها برای نیروگاه ۱ مگاواتی حدود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان است.  

- مجوزها و بیمه: هزینه دریافت مجوزها و بیمه سالانه نیز باید در نظر گرفته شود، که معمولاً ۱ تا ۲ درصد ارزش کل تجهیزات را شامل می‌شود.  

پشتیبانی و نگهداری:  

- هزینه نگهداری سالانه: معمولاً حدود ۱ تا ۲ درصد کل سرمایه‌گذاری است که شامل پاک‌سازی پنل‌ها، بررسی عملکرد اینورترها و تعمیرات احتمالی می‌شود.  

- بهره‌برداری و مدیریت: هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی و سیستم‌های مدیریتی برای بهره‌برداری از نیروگاه نیز باید در نظر گرفته شوند.

تاکیدات و حمایت‌ها

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، که خالق واژه ناترازی است، تاکیدات فراوانی بر تنوع بخشی تولید انرژی در ایران دارد. وی اخیرا در جلسه هیئت دولت درباره ناترازی انرژی و توسعه نیروگاه‌های خورشیدی اظهار داشت: ما باید به سمت انرژی‌های پاک حرکت کنیم. اگر امروز برای تأمین برق صنایع و جلوگیری از تعطیلی آن‌ها اقدام نکنیم، فردا با کمبود کالاها و کاهش تولید مواجه خواهیم شد. تجهیز ادارات دولتی به پنل‌های خورشیدی و حمایت از سرمایه‌گذاری در این حوزه، یک ضرورت است، نه یک انتخاب.

وزیر نیرو نیز در خصوص برنامه‌های حمایتی دولت برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، در گفتگویی اظهار داشت: دستگاه‌های دولتی در هر استان و شهرستان می‌توانند نیروگاه خورشیدی داشته باشند. وزارت نیرو با معرفی پیمانکاران واجد صلاحیت و تأمین تجهیزات مناسب، این امر را تسهیل می‌کند.

همچنین، در گزارش وزارت نیرو آمده است که برنامه‌های حمایتی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی در دستگاه‌های دولتی در حال اجراست و دولت مصمم است هر مانعی را که بر سر راه اجرای این طرح باشد، رفع کند.

در همین راستا، رضا دارابی، سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری ایلام نیز با اشاره به پیش‌بینی ایجاد ۷ شهرک تخصصی انرژی خورشیدی در استان، تأکید کرد: رفع ناترازی‌های انرژی یکی از سیاست‌های کلان دولت است که باید با همکاری و همدلی میان دستگاه‌های ذی‌ربط به طور جدی پیگیری شود تا نتایج مثبتی برای ایلام رقم بخورد. سرمایه‌گذاران باید با بررسی دقیق اهلیت مالی و توان‌سنجی، در این حوزه ورود کنند.

فرصت اقتصادی برای استان و روستاییان 

با توجه به سیاست‌های حمایتی دولت و تسهیل روند واگذاری زمین‌های ملی، مدل سرمایه‌گذاری تعاونی در نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند راهکاری مؤثر برای افزایش تولید انرژی پاک، تقویت اقتصاد روستایی و ایجاد اشتغال پایدار باشد. توجه به چالش‌های اجرایی مانند تأمین زمین، تضمین خرید برق و تأمین مالی، می‌تواند موجب موفقیت بیشتر این مدل در ایران شود.