به گزارش کردپرس، در شرایطی که بحران کردها در ترکیه همچنان ادامه دارد و تلاش‌ها برای دستیابی به صلح با چالش‌های زیادی روبه‌رو است، عبدالله اوجالان، رهبر پ‌ک‌ک، فراخوانی تاریخی برای آغاز فرایند صلح در فوریه 2025 ارائه کرد. تونجر بکرخان، رئیس مشترک حزب دم پارتی ترکیه، در مصاحبه ای با مجله جاکوبین آمریکا، به تحلیل دلایل آمادگی پ‌ک‌ک برای صلح و موانع پیش‌روی این فرآیند پرداخته است. او همچنین به بررسی مواضع دولت ترکیه تحت رهبری رجب طیب اردوغان و احتمال گام‌های عملی برای دموکراتیزه‌شدن کشور و حل مسئله کردها پرداخته است. در حالی که این ابتکار می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ ترکیه باشد، بکرهان بر لزوم تغییرات بنیادین در اراده سیاسی دولت و مشارکت جامعه در پیشبرد صلح تاکید دارد.
متن مصاحبه بکرخان با جاکوبین:
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، ابتکار عمل جدید صلح عبدالله اوجالان را «امکان برداشته شدن یک گام تاریخی جدید» خوانده است — در حالی که همچنان به بازداشت روزنامه‌نگاران، وکلا و فعالان صلح ادامه می‌دهد و بمباران‌ها در شمال عراق همچنان ادامه دارد. به نظر نمی‌رسد که دولت ترکیه گام‌های ملموسی به سوی دموکراتیزه‌شدن برداشته باشد، از زمان آتش‌بس یک‌جانبه. آیا اردوغان واقعاً به صلح با کردها علاقه‌مند است، یا اهداف دیگری دارد؟
بیش از یک ماه از فراخوان تاریخی عبدالله اوجالان برای صلح می‌گذرد. این اقدام معمولاً در پایان یک فرایند صورت می‌گیرد، همان‌طور که در فرایند صلح بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ نیز اتفاق افتاد. در آن زمان، فرایند صلح با بحث‌ها و گفت‌وگوها شروع شد. اما این‌بار فراخوان به عنوان اولین گام مطرح شده و نقطه عطف تاریخی مهمی را نشان می‌دهد. انتظارهای زیادی وجود دارد، اما تاکنون هیچ تحولی ملموس مشاهده نشده است. علاوه بر اعتماد، اکنون امنیت و تضمین‌ها نیز ضروری است.
ما نباید این فرایند را به عنوان یک رویداد سیاسی روزمره ببینیم؛ این فرایند ابعاد ژئوپولتیکی، استراتژیک و تاریخی دارد. تحولات نه تنها از روی نیت‌ها بلکه از روی فضای سیاسی شکل خواهد گرفت. البته نیت‌های خوب نتیجه تجزیه و تحلیل‌های درست است. امروز اردوغان در قدرت است و او این فرایند را با دیدگاه سیاسی خود هدایت خواهد کرد. فرایند به کندی پیش می‌رود چون منافع مختلف باید متوازن شود، اما ما معتقدیم که به زودی باید تصمیمی گرفته شود: آیا او صلح می‌خواهد یا نه؟ آیا او خواسته‌های جامعه برای یافتن راه‌حل را محترم می‌شمارد یا نادیده می‌گیرد؟
ما امید خود را از دست نداده‌ایم و تمام تلاش خود را می‌کنیم. معتقدیم این فرایند می‌تواند توسعه یابد، اما پیشرفت آن بستگی به عملیاتی کردن انتظارات ما از سوی دولت دارد. اگر دولت اقدامی انجام ندهد، شک و تردید افزایش خواهد یافت و من فکر می‌کنم دولت از این مسئله آگاه است.
چرا اوجالان تصمیم گرفته است در زمانی که قدرت اردوغان از همیشه مستحکم‌تر به نظر می‌رسد،چنین گامی بردارد ؟
علل داخلی و خارجی بسیاری برای این تصمیم وجود دارد. یکی از بزرگترین نقاط قوت اوجالان، توانایی او در شناسایی تحولات جهانی و تأثیر آن‌ها بر منطقه در مراحل اولیه است. امروز ما شاهد فروپاشی نظم پس از جنگ هستیم: خاورمیانه در حال بازسازی است، اروپا در بحران است و منطقه آسیا-پاسفیک در آشوب است. ترامپیسم یک موج ئنوفاشیسم ایجاد کرده و قطعیت‌های سیاسی را به چالش کشیده است. اوجالان به این دلیل اقدام می‌کند که مطمئن است قوانین قدیمی دیگر کارایی ندارند و تغییر ضروری است.
این طبیعی است که یک حرکت که پنجاه سال فعال بوده است، به ویژه پس از وقایع ۷ اکتبر و پیامدهای آن، خود را بازتعریف کند و به سمت یک جهت سیاسی جدید برود. اوجالان می‌خواهد بن‌بست‌های ژئوپولیتیکی را پشت سر بگذارد. او می‌گوید کسانی که به موقع خود را با روح زمان تطبیق می‌دهند و از عادات قدیمی دست می‌کشند، زیر آوار نخواهند ماند. به نظرم در آینده این تغییرات را بهتر درک خواهیم کرد.
شما از جلسه ای در جزیره ایمرالی که با اوجالان داشتید، چه احساسی داشتید؟ وضعیت سلامت و روحی زندانیان چگونه است؟
وقتی وارد شدیم، اوجالان و هم‌رزمانش آرام، مطمئن و مصمم بودند. در طول ساعت‌ها گفت‌وگو، او بر اهمیت تغییرات دموکراتیک در جهان، منطقه و به ویژه در ترکیه تأکید کرد. باوجود اینکه در انزوا به سر می‌برد، ده سال گذشته را به مطالعه و کار سیاسی پرداخته است. تحلیل او از نیاز به صلح و تحولی دموکراتیک در ترکیه عمیق بود و او ایده‌های روشنی درباره اقداماتی که باید انجام شود داشت. یکی از پیام‌های او این بود که "ترکیه در حال حاضر در یک بحران پیچیده است. دلیل اصلی این بحران امتناع از حل مسئله کردهاست."
از نظر سلامت جسمی و روانی، اوجالان و هم‌رزمانش در وضعیت خوبی بودند.
چگونه می‌توان در شرایطی که دشمنی با کردها در جامعه ترکیه عمیقاً ریشه دوانده، به صلح دست یافت؟
ترکیه امروز خود را در یک شبکه پیچیده از بحران‌ها می‌بیند. علت اصلی این بحران‌ها، امتناع از حل مسئله کردهاست. این روند تهاجمی چند دهه گذشته نه تنها روند دموکراتیزه‌شدن را کند می‌کند، بلکه منابع اقتصادی ما را نیز به تحلیل برده است.
با فراخوان صلح اوجالان، فرصتی تاریخی برای غلبه بر این بحران فراهم شده است. جامعه کردها با مشارکت گسترده خود در جشن‌های نوروز ۲۱ مارس نشان داد که از این فراخوان حمایت می‌کند — این به نوعی یک رفراندوم بود. اکثریت نیروهای سیاسی ترکیه نیز موافقت خود را اعلام کرده‌اند. جامعه آماده صلح است و یک اجماع قوی وجود دارد. اما دولت هنوز نقشه راهی ملموس و اعتمادساز ارائه نداده است و انتظارات مردم بی‌پاسخ مانده است.
چگونه از جامعه بین‌المللی انتظار دارید که به موفقیت این فرایند کمک کند؟
فرایند صلح و دموکراتیزه‌شدن امروز از حمایت بیشتری نسبت به ابتکارهای پیشین برخوردار است و شرایط ژئوپولیتیکی برای موفقیت آن مساعد است. اگر این فرایند آغازگر نظم جدیدی در منطقه بر اساس دموکراسی، آزادی زنان و عدالت باشد، قطعا نیروهایی که منافع‌شان تحت تأثیر قرار می‌گیرد، تمایل خواهند داشت که آن را شکست دهند. چنین نیروهایی هم در ترکیه و هم در منطقه و حتی در میان قدرت‌های جهانی وجود دارند. در هر جایی که منافع رژیم‌های ضددموکراتیک و بهره‌برداری از زنان و نیروی کار وجود داشته باشد، خطر خرابکاری وجود دارد.
جامعه بین‌المللی مسئولیت بزرگی در ادامه این فرایند دارد. گام‌های قاطع برای ترویج صلح و ثبات در ترکیه و خاورمیانه شامل حمایت از نیروهای دموکراتیکی است که در پی آزادی زنان هستند و تشویق تمام طرف‌ها به پیشبرد صلح است. چنین تحولی تأثیر مثبتی بر کشورهای غربی و جوامع آن‌ها خواهد داشت.
چگونه می‌توان موفقیت این فرایند را از نظر سیاسی و قانونی تضمین کرد؟
اوجالان حل این مسئله را با توجه به شرایط خاص ترکیه و بر اساس پویایی‌های داخلی آن طراحی می‌کند. موفقیت پایدار این فرایند نه تنها به اراده دولت ترکیه و مذاکرات بستگی دارد، بلکه به پذیرش اجتماعی و مشارکت فعال مردم و بازیگران دموکراتیک نیز وابسته است. این رویکرد می‌تواند مثالی منحصر به فرد برای فرایندهای صلح در سطح جهانی باشد.
فرایند صلح قصد دارد راه حلی را از طریق تعامل اراده سیاسی، آشتی اجتماعی و اصلاحات قانون اساسی تضمین کند. برخلاف مذاکرات اسلو، این فرایند به قدرت‌های ضامن بین‌المللی وابسته نیست، بلکه بر اراده مشترک نهادهای دموکراتیک، احزاب سیاسی و جامعه مدنی ترکیه به عنوان سنگ بنای این فرایند استوار است.
چرا اوجالان در فراخوان خود از انتقاد به سوسیالیسم واقعی به عنوان "تضعیف اهمیت بنیادین پ‌ک‌ک" و "تکرار بیش از حد" سخن گفته است؟
اوجالان می‌گوید که بعد از فروپاشی سوسیالیسم واقعی، اشکال مارکسیسم-لنینیسم "قدیمی" قادر به نشان دادن پتانسیل رهایی‌بخش سوسیالیسم نیستند. هدف او از "تکمیل کار ناتمام مارکس" شکستن این دیوار و تجزیه و تحلیل دوباره آن است تا آن را با دیدگاه‌های معاصر ترکیب کند.
سوسیالیسمی که به مبارزه زنان توجه نکند، ناقص است و نمی‌تواند خواسته‌های سیاسی زمان حاضر را برآورده کند.
آخرین فرآیند صلح در ترکیه در سال ۲۰۱۵ توسط دولت ترکیه قطع شد و موج جدیدی از خشونت‌ها علیه جمعیت کرد آغاز شد. چه تفاوت‌هایی امروز با گذشته وجود دارد؟
یکی از بزرگترین چالش‌های فرآیندهای صلح، شکنندگی آن‌هاست. اغلب، طرفی که فضای بیشتری برای مانور دارد، انتظارات را برآورده نمی‌کند. سریلانکا مثال دیگری از این وضعیت است. چاندریکا ب. کوماراتوگا، رئیس‌جمهور سریلانکا از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۵ و کسی که در فرآیند صلح با تامی‌ها درگیر بود، سه دلیل اصلی شکست مذاکرات را مطرح می‌کند: مخالفت یا بی‌توجهی اپوزیسیون، فقدان حمایت اجتماعی برای ادامه فرآیند حتی در زمان وقفه‌ها، و این که مسئله صلح نباید تنها به ابتکار فردی واگذار شود. این نکات بسیار عمیق و حیاتی هستند.
در ترکیه امروز، تفاوت‌های زیادی نسبت به فرآیندهای صلح گذشته وجود دارد. عرصه سیاسی بیشتر درگیر شده است. به‌جز چند گروه افراطی ملی‌گرای رادیکال، تمامی نیروهای سیاسی از فرآیند صلح حمایت می‌کنند و این حمایت را علناً اعلام کرده‌اند. توسعه جدید دیگری که در این فرآیند مشاهده می‌شود، این است که نیروهای ملی‌گرا در پیشبرد فرآیند صلح نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند، به‌ویژه رهبری حزب حرکت ملی (MHP) تحت مدیریت دولت باغچه‌لی.
نقش فعال پارلمان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. پارلمان به عنوان مرجع مرکزی برای حل و فصل مسئله شناخته می‌شود. علاوه بر این، حمایت اجتماعی گسترده‌ای از فرآیند صلح و حل و فصل بحران وجود دارد و مردم بیش از هر زمان دیگری خواستار صلح هستند.
در مرحله بعدی، ما تلاش‌های خود را برای عملیاتی کردن فراخوان عبدالله اوجالان شدت خواهیم داد. هدف ما این است که درخواست برای صلح را در جامعه نهادینه کنیم و نقش خود را در مذاکرات ایفا کنیم. در هفته‌های اخیر، ما با حدود ۶۰,۰۰۰ نفر در ۱۳۹ نقطه ملاقات کرده‌ایم، کسانی که اکنون به خانه به خانه و خیابان به خیابان می‌روند تا در مورد تلاش‌های صلح و راه‌حل‌های ممکن صحبت کنند.
صلح یک فرآیند پیروزی یا شکست نیست؛ آنچه این کشور به آن نیاز دارد، صلحی با کرامت است. وضعیت کنونی نه تنها در سطح منطقه‌ای بلکه در سطح جهانی غیرقابل تحمل است. در قرن جدید، ما به یک جامعه آزاد و هویت کردی آزاد نیاز داریم.
این واقعیت که کردها به دنبال یافتن راه‌حل در آنکارا هستند باید به‌درستی درک شود. خصومت و انکار مزمن کردها توسط دولت ترکیه نباید تکرار شود. من متقاعد شده‌ام که تلاش‌های ما برای ساختن یک ترکیه دموکراتیک — یک جمهوری دموکراتیک — موفق خواهد بود.
نظر شما