کردپرس - چند روز پیش در سفری به کوهستان گچان در است تا شهر ایلام و در نقاطی که زمانی یکی از بزرگترین رویشگاهای لاله واژگون در زاگرس و استان ایلام غ است با صحنه های بسیار تأسفبار و تأثر برانگیزی از رفتار با این گلهای زیبا و کمیاب طبیعت مواجه شدم.
ساعاتی که در جستجوی این لاله های زیبای طبیعت گچان گذراندم به لحاظ رفتارهایی که با این گونه های در معرض انتقراض صورت گرفته بود از غم انگیز ترین لحظات عمرم در این کوهستان بود. در این مدت به ندرت توانستم صحنه های زیبا و دست نخورده ای را از لاله های واژگون پیدا کنم که حداقل بتوانم چند عکسی را به یادگار بگیرم.
صرف نظر از رفتارهای نامناسب صورت گرفته با این رویشگاههای کمیباب طبیعت از دیدن مناظری از لگد کوب شدن و شکستن تا از ریشه درآوردن و حتی آتش روشن کردن در بیخ ریشه های این گلهای زیبا توسط برخی گردشگر نماها غم انگیزتر از اینها تصاویر تأسف بار و سرنوشت مرگباری بود که دامدارهای منطقه در مواجه با رویشگاههای لاله های واژگون گچان رقم زده بودند. در کوهستان گچان درست در منطقه کم وسعت بجای مانده از رویشگاههای پهناور لاله های واژگون چند نقطه ای به محل چرا و البته اطراق دائمی دامدارهای منطقه و گله های گوسفند تبدیل شده بود که از این رهگذر آسیب های غیرقابل جبرانی به رویشگاههای این گلهای زیبا وارد شده بود.
در یکی از این محل های اتراق دامداران در حدود یکصد متری باغهای گچان جایی که یک دشت نه چندان بزرگ و رویشگاهی دیگر از لاله های واژگون است نگهداری دامها و اتراق آنها در چند فصل سال در این نقطه که به پرچین های دائمی تبدیل شده اند رویشگاههای این گلهای زیبا در زیر لایه های قطوری از فضله گوسفندان برای همیشه مدفون شده اند و آدم تعجب می کند که چرا از این همه کوهستان و خوانهای گسترده خداوند، این نقطه منحصر به فرد از گونه های کمیاب طبیعی برای تبدیل شدن به پرچین گوسفندان انتخاب شده اند و سال به سال عرصه های بیشتری از این رویشگاهها از این طریق در معرض نابودی قرار می گیرد؟
سوالی که هر دوستدار طبیعت و محیط زیست در ایلام با دیدن این تصاویر از خودش می پرسد این است که آیا واقعاً پروژه نابودی و انتقراض لاله های واژگون گچان تعمداً در حال رقم زده شدن است؟ چرا دقیقاً رویشگاههای این گلهای زیبا در گچان تبدیل به چراگاه و پرچین گوسفندان شده و این گونه های زیبا اینچنین در معرض نابودی قرار گرفته اند؟ دستگاههایی همچون محیط زیست و یا منابع طبیعی در مواجهه با چنین تخریب های گسترده ای چه وظایفی بر عهده دارند؟ چرا دامدارهای این منطقه صدها هکتار دیگر از مراتع و جنگل های این منطقه را بیخیال شده اند و دقیقاً بیخ گوش رویشگاهای لاله های واژگون را تبدیل به پرچین و اطراق دامهای خود کرده اند؟ آیا دستگاههای متولی حداقل این وظیفه ی کوچک را بر عهده ندارند که با فرهنگ سازی مناسب دامدارهای منطقه را متقاعد کنند که محل اطراق و پرچین های خود را چند ده متر آنطرف تر از رویشگاههای لاله های واژگون انتخاب نمایند؟
معضل چرای بی رویه، بی حد و مرز و مدیریت نشده دام در عرصه های طبیعی و جنگلی استان ایلام که منجر به نابودی برخی گونه های گیاهی و جنگلی ارزشمند این استان و در معرض انقراض قرار گرفتن آنها شده است البته صرفا مربوط به طبیعت گچان، شلم و یا مانشت در حومه شهر ایلام نبوده و در جای جای استان قابل مشاهده است که نیازمند توجه و برنامه ریزی توسط دستگاههای متولی است.
اگرچه دامپروری یکی از مشاغل شریف و دیرینه در استان ایلام و حوزه زاگرس و منبعی مهم برای تغذیه آدمها هستند و نمی شود آنها را از حضور در طبیعت و مراتع منع کرد اما ضرورت حفاظت از عرصه های طبیعی و خصوصاً گونه های در معرض انقراض ایجاد می کند که با فرهنگ سازی مناسب، اعمال قانون، سیاست گذاری و برنامه ریزی درست توسط دستگاههای متولی چرای دامها و حضور آنها در طبیعت به درستی مدیریت و تابع قوانین شود تا قشر دامدار عزیز فکر نکنند صاحبان تام و تمام و بی حد و مرز طبیعت و جنگل های زاگرس هستند.
نویسنده: حشمت اله کرمی نژاد
نظر شما