به گزارش کردپرس، مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده میان خودگردانی شمال‌شرق سوریه و دولت دمشق این هفته به‌دلیل ورود فرستاده ویژه ایالات متحده به سوریه به تعویق افتاد، در حالی که تلاش‌ها برای اجرای توافق ۱۰ مارس همچنان به کندی و با پیچیدگی پیش می‌رود. دو هیأت جداگانه از شمال‌شرق برای مذاکره با دمشق در نظر گرفته شده‌اند، در حالی که دمشق همچنان هرگونه تمرکززدایی را رد می‌کند.
دو هیأت جداگانه
قرار بود دور تازه‌ای از مذاکرات میان دولت موقت سوریه و هیأتی از اداره خودگردان کردی روز جمعه آغاز شود، اما به دلیل سفر فرستاده ویژه ایالات متحده به دمشق در روز پنج‌شنبه، به تعویق افتاد. قرار بود در این مذاکرات درمورد اجرای توافقی مهم که در ماه مارس میان احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه و مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، امضا شده بود، گفت‌وگو شود. هنوز تاریخ جدیدی برای مذاکرات اعلام نشده است.
پیش از این دیدار، اوضاع داخلی در شمال‌شرق سوریه آشفته بود؛ دو هیأت مجزا آماده مذاکره با دمشق بودند: یکی نماینده اداره خودگردان و دیگری هیأتی ویژه برای گفت‌وگو درباره مسائل کردی. دمشق در این میان بر موضع خود در رد هرگونه بحث درباره تمرکززدایی اصرار داشت.
جامعه بین‌المللی، به‌ویژه ترکیه و ایالات متحده، مذاکرات را از نزدیک دنبال می‌کنند؛ مذاکراتی که هدف آن اجرای توافق ۱۰ مارس و ادغام نهادهای امنیتی و نظامی وابسته به SDF در ساختار دولت دمشق است.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، روز پنج‌شنبه بر لزوم اجرای این توافق در چارچوب زمانی مقرر تأکید کرد و SDF را به «اتلاف وقت» متهم کرد.
توافق ۱۰ مارس نقطه عطفی برای سوریه بود؛ در پی چند روز خشونت‌های خونین فرقه‌ای در سواحل کشور که ترس از فروپاشی کامل کشور را افزایش داده بود، این توافق، گزینه حل‌وفصل نظامی با بزرگ‌ترین نیروی غیردولتی کشور را منتفی کرد.
بر پایه این توافق، توافق جداگانه‌ای نیز برای محله‌های کردنشین شیخ‌مقصود و اشرفیه در شهر حلب حاصل شد که تبادل زندانیان در آغاز آوریل را در پی داشت. این توافق در حلب به‌عنوان آزمونی برای موفقیت توافق بزرگ‌تر در شمال‌شرق ارزیابی شد.
اما موانع زیادی وجود دارد؛ برخی داخلی‌اند، از جمله اختلاف نظر میان رهبران SDF و AANES درباره توافق، و برخی دیگر ناشی از منافع کشورهایی مانند ترکیه است که در سوریه نفوذ عمیقی دارند و توافق را در برابر تحولات ژئوپولیتیک آسیب‌پذیر می‌کنند.
توافق- SDFدمشق، بر ادغام همه نهادهای غیرنظامی و نظامی در شمال‌شرق سوریه در ساختار دولت، از جمله گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه قامشلی و میادین نفت و گاز تأکید دارد.
این توافق همچنین بر حق مشارکت همه سوری‌ها در فرایند سیاسی تأکید کرده، کردها را بخشی جدایی‌ناپذیر از سوریه دانسته و حقوق شهروندی و قانونی آنان را تضمین کرده است. همچنین مخالفت خود را با تجزیه، نفرت‌پراکنی و ایجاد تفرقه در جامعه سوریه اعلام کرده است.
اما این توافق به‌طور مستقیم به حقوق کردها نپرداخته و این موضوع موجب خشم بسیاری از احزاب سیاسی کرد شده است. اداره خودگردان کردی در واکنش، در پایان آوریل کنفرانسی با حضور احزاب کرد برگزار کرد که به تدوین دیدگاه سیاسی مشترک و تشکیل هیأتی مشترک برای مذاکره با دمشق درباره حقوق کردها منجر شد.
ابهام درباره هیأت کردی
به گفته سامر الاحمد، پژوهشگر، مسائل سوریه و کردها، «هیأت SDF همان هیأت توافق ۱۰ مارس است، اما هیأت کردی مسأله‌ساز است. دمشق چگونه به‌صورت قانونی با آن برخورد خواهد کرد؟ این هیأت چه خواسته‌هایی دارد؟» او افزود: «پرداختن به حقوق کردها نیازمند تشکیل شورای قانون اساسی یا پارلمان است که در دوره انتقالی فعلی ممکن نیست، ضمن اینکه دولت کنونی صلاحیت قانونی برای اعطای حقوق قانونی ندارد.»
عقید مشمش، سردبیر خبرگزاری North Press که به اداره خودگردان کردی نزدیک است، نیز گفت: «هنوز روشن نیست این هیأت کردی به‌طور مستقل درباره حقوق کردها مذاکره می‌کند یا به هیأت اداره خودگردان می‌پیوندد.»
عبدالحلیم سلیمان، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی، وجود چند هیأت را «تاکتیک در مذاکرات» دانست و افزود: «هیأتی با تمرکز ویژه بر حقوق کردها ضروری است، چرا که توافق الشرع-عبدی به‌وضوح به موضوع کردها نپرداخته است.»
او گفت که هیأت‌های اداره خودگردان و کردها «در برخی مسائل با یکدیگر هم‌پوشانی دارند و در برخی دیگر تفاوت دارند. هیأت کردی نماینده نگاه سیاسی کردها به ساختار آینده دولت و حل مسئله کردی است، در حالی که هیأت اداره خودگردان بیشتر فنی است.»
اوین یوسف، فعال مدنی ساکن قامشلو، گفت که وجود دو هیأت به معنای تفرق نیست: «هر موضوع پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و باید جداگانه بررسی شود. هماهنگی میان دو هیأت وجود دارد و مطالباتشان در تضاد نیست.»
مذاکرات کند و دشوار
توافق ۱۰ مارس برای اجرای مفاد آن تا پایان سال ضرب‌الاجل تعیین کرده، اما تاکنون «پیشرفت محسوسی در مسائل حساس مانند ادغام SDF در وزارت دفاع، اداره میادین نفتی، یا وضعیت زندان‌های داعش دیده نشده است.»
الاحمد روند مذاکرات را «کُند» توصیف کرد و گفت که SDF در اجرای توافق تعلل می‌کند. اما افزود: «وقت‌کشی کردهای سوریه، به‌ویژه با باز شدن باب روابط دمشق-واشنگتن و دیدار رئیس‌جمهور موقت سوریه با دونالد ترامپ و برداشته شدن تحریم‌ها به نفع آنان نیست.»
رئیس‌جمهور آمریکا در سفر خود به خاورمیانه در ۱۳ مه، اعلام کرد که تمامی تحریم‌ها علیه سوریه برداشته خواهد شد. او روز بعد با احمد الشرع در عربستان دیدار کرد.
واشنگتن خواهان حل‌وفصل مسئله اردوگاه الهول و زندان‌های مناطق تحت کنترل SDF است و این امر بر SDF فشار می‌آورد تا این پرونده‌ها را به دولت سوریه واگذار کند؛ اقدامی که برگ برنده SDF را از بین می‌برد.
در متن توافق آمده که نیروهای نظامی باید در ساختار دولت ادغام شوند، که به معنای پایان یافتن SDF است. فرمانده‌ای از نیروهای SDF به شرط ناشناس ماندن گفت: «ما خواهان ادغام به‌عنوان یک ساختار در ارتش سوریه هستیم، نه به‌صورت افراد جداگانه. انحلال ما امنیت شرق فرات و کل سوریه را، به‌ویژه با توجه به تهدید مداوم داعش به خطر می‌اندازد.»
او افزود: «ما عناصری از داعش را در زندان‌ها داریم که نیاز به حضور نیروهای محافظ دارند. امنیت شهرها نیز باید حفظ شود و SDF آماده همکاری با نیروهای امنیتی در صورت نیاز است. نباید نقش SDF در ائتلاف بین‌المللی علیه تروریسم را فراموش کرد.»
عبدالحلیم سلیمان گفت که شمال‌شرق سوریه طی سال‌های گذشته واقعیتی مبتنی بر «تمرکززدایی عملی» را تجربه کرده و «موفقیت‌های امنیتی، نظامی و اقتصادی‌ای بدون اتکا به دولت مرکزی به‌دست آورده است.»
وی افزود: «تلاش دولت جدید برای تمرکز قدرت در دمشق، با واقعیت‌هایی که انقلاب سوریه ایجاد کرده در تضاد است. اصرار بر حفظ ساختار متمرکز ممکن است به درگیری داخلی و از دست رفتن فرصت توافق سیاسی منجر شود.»
با این حال، فرمانده SDF احتمال درگیری با دمشق را رد کرد و گفت که فضای فعلی «مثبت» است.
الاحمد گفت که SDF به‌دنبال ایجاد مدلی مشابه اقلیم کردستان عراق است؛ یعنی حفظ ساختارهای نظامی، سیاسی و اداری در کنار پذیرش نمادین حاکمیت دمشق. اما افزود: «سوریه عراق نیست. ترکیب جمعیتی منطقه جزیره نیز متفاوت است و همه ساکنان کرد یا حامی SDF نیستند.»
عقید مشمش گفت که مذاکرات پیش رو عمدتاً درباره «ماهیت رابطه دمشق و قامشلو» خواهد بود که بر مسائلی مانند تمرکززدایی، فدرالیسم، خودگردانی یا صرفاً اختیارات گسترده برای شوراهای محلی توجه دارد.
او گفت: «ادغام SDF به صورت انفرادی، خط قرمزی است که اداره خودگردان حاضر به مذاکره درباره آن نیست. سرنوشت SDF پیچیده‌ترین موضوع است، زیرا انحلال آن اهرم فشار شمال‌شرق را از بین می‌برد.»
در مورد سایر موضوعات مانند ساختار دولت یا به‌رسمیت‌شناختن زبان کردی، مشمش گفت که این‌ها موضوعاتی‌اند که نهایتاً می‌توانند به تفاهم‌هایی منتهی شوند.
آیا هیأت اداره خودگردان نماینده واقعی کردستان سوریه است؟
هیأت اداره خودگردان شامل نمایندگانی از گروه‌های قومی و مذهبی شمال‌شرق سوریه شامل کردها، عرب‌ها و سریانی‌هاست. عقید مشمش گفت: «این هیأت نماینده تنوع قومی و مذهبی شمال سوریه است و قصد دارد به‌عنوان مجموعه‌ای یکپارچه، نه گروه‌های مجزا، مذاکره کند.»
اما عبدالحلیم سلیمان گفت که این هیأت «نماینده حداقلی جامعه مدنی» در منطقه است.
یک فعال رسانه‌ای از روستایی در شمال دیرالزور، به شرط ناشناس ماندن گفت: «اعضای عرب هیأت وابسته به اداره خودگردان بوده یا عضو SDF هستند و نماینده واقعی مطالبات مردم نیستند.» او افزود: «با این که اداره خودگردان به‌دنبال ایجاد فدرالیسم یا تمرکززدایی است، مردم در دیرالزور مخالف تشکیل حکومت غیرمتمرکز هستند.»
منبع: سیریا دیرکت
نظر شما