به گزارش کردپرس، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، می‌خواهد از سقوط حکومت بشار اسد در سوریه و برقراری آتش‌بس در غزه سود ببرد. اگر اوضاع آن‌طور که او می‌خواهد پیش برود، قراردادهای بازسازی به ارزش صدها میلیارد دلار، فرصت‌های تجاری جدید و همچنین نفوذ ژئوپلیتیکی در انتظار ترکیه خواهد بود.
اما مخالفت ترکیه با نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا در سوریه، برنامه‌های مربوط به تثبیت منطقه را با چالش روبه‌رو کرده است. به گفته مقامات ترکیه و مشاوران مطلع از این موضوع، اردوغان خواهان انحلال این گروه‌ها است اما گفت‌وگوهای اخیر با دولت بایدن نتیجه‌ای در بر نداشته است. به گفته این منابع، انتظار می‌رود یک هیئت ترکیه‌ای به زودی برای مذاکره به واشنگتن سفر کند.
آمریکا مدت‌هاست که از کردها در نبرد با داعش حمایت کرده و حاضر نشده آن‌ها را در برابر ترکیه قربانی کند زیرا حضور آن‌ها را برای جلوگیری از سوءاستفاده شبه‌نظامیان افراطی از آشفتگی‌های سوریه حیاتی می‌داند.
ترکیه دهه‌هاست که با شبه‌نظامیان جدایی‌طلب کُرد در حال جنگ است و اکنون فرصتی را برای خنثی‌سازی این تهدید می‌بیند. آنکارا، مبارزان کرد در سوریه را تروریست و وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک می‌داند.
علاوه بر این، انگیزه‌های تجاری نیز در کار است. به گفته منابع نزدیک به دولت ترکیه، اردوغان به دنبال ایفای نقش پررنگ‌تری در بازسازی سوریه است چراکه روزانه صدها کامیون ترکیه‌ای حامل مواد غذایی، دارو و مصالح ساختمانی از مرز عبور می‌کنند.
با توجه به نیاز به بازسازی کامل شهرها، بیمارستان‌ها، مدارس و زیرساخت‌های فرسوده سوریه، مقامات ترکیه‌ای در حال برگزاری نشست‌های متوالی برای هماهنگی تلاش‌های بازسازی هستند.
سهام تولیدکنندگان سیمان و فولاد ترکیه از زمان سرنگونی بشار اسد افزایش یافته است. همزمان، پروازهای شرکت ترکیش ایرلاینز به دمشق پس از ۱۳ سال وقفه از سر گرفته شد.
اویتون اورهان، متخصص مسائل سوریه در مرکز مطالعات خاورمیانه در آنکارا، گفت: «ترکیه به دنبال تصاحب سهم اصلی در بازسازی سوریه است. با تصرف دمشق توسط مخالفان سوری، ترکیه فرصتی برای بهره‌برداری از سال‌ها حمایت مستقیم یا غیرمستقیم خود از آن‌ها پیدا کرده است.»
به گفته مقامات و مشاوران ترکیه‌ای، ترکیه بر این باور است که جاه‌طلبی‌هایش برای ایفای نقش بزرگ‌تر در آینده سوریه مورد تأیید ضمنی آمریکا و اسرائیل است، به شرط آنکه نیروهای کرد سوریه را هدف قرار ندهد و همچنین از انتقادات خود نسبت به سیاست‌های اسرائیل در غزه و کرانه باختری بکاهد.
ترکیه در جریان مذاکرات اخیر با مقامات آمریکایی در آنکارا، تأکید کرده که نیروهای یگان‌های مدافع خلق یا (YPG)، که تحت رهبری نیروهای دموکراتیک سوریه هستند و از حمایت آمریکا برخوردارند، باید منحل شوند.
یکی دیگر از مطالبات ترکیه این است که اعضای پ‌ک‌ک که در صفوف نیروهای دموکراتیک سوریه حضور دارند، سوریه را ترک کنند. این درخواست در حالی مطرح می‌شود که انتظارات در داخل دولت ترکیه مبنی بر این که عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه، به زودی از جنگجویان خود خواهد خواست که سلاح‌هایشان را زمین بگذارند، افزایش یافته است.
اردوغان اوایل این ماه در پارلمان ترکیه گفت: «اگر سازمان تروریستی YPG، که منابع طبیعی سوریه را غصب کرده است، خود را منحل نکند و سلاح‌هایش را زمین نگذارد، از سرنوشت تلخی که در انتظارش است، گریزی نخواهد داشت.»
ترکیه از گروه شورشی ارتش ملی سوریه حمایت مالی و مشاوره‌ای می‌کند. این گروه در سرنگونی حکومت اسد نقش داشت و اکنون تلاش می‌کند تا قلمرو بیشتری را از نیروهای کرد در شمال سوریه به چنگ آورد.
آمریکا تاکنون با خواسته‌های ترکیه برای انحلال نیروهای SDF و YPG مخالفت کرده زیرا آن‌ها را متحدی حیاتی در مهار داعش در سوریه می‌داند. وزارت خارجه آمریکا در این مورد اظهار نظری نکرده است.
همچنین، حدود ۲۰۰۰ سرباز آمریکایی در سوریه حضور دارند که بیش از دو برابر تعداد تخمینی قبلی است.
ماه گذشته برخی سناتورها تهدید کردند که در صورت ادامه حملات ارتش ملی سوریه، ترکیه را تحریم خواهند کرد. اما فضای واشنگتن تغییر کرده است. ترامپ، که اردوغان را هم «دوست» و هم «شیطان» خوانده، اخیراً از رئیس‌جمهور ترکیه تمجید کرده و گفته است که ترکیه نقش کلیدی در شکل‌دهی آینده سوریه خواهد داشت.
اردوغان در همین حال، امیدوار است ترامپ را متقاعد کند که دومین ارتش بزرگ ناتو، بهترین گزینه برای جلوگیری از احیای داعش است. ترکیه همچنین می‌خواهد که نیروهای کرد، کنترل میادین نفتی را – که می‌تواند منبع درآمد مهمی برای بازسازی سوریه باشد – به دولت دمشق بازگردانند.
پیش از آغاز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱، سوریه روزانه حدود ۴۰۰۰۰۰ بشکه نفت تولید می‌کرد که بیشتر از برخی اعضای کنونی اوپک بود.
ترکیه ظرفیت بازسازی سریع فرودگاه‌ها، شبکه برق و زیرساخت‌های مخابراتی سوریه را دارد
مراد یشیل‌تاش، مدیر سیاست‌های امنیتی اندیشکده SETA در آنکارا که به دولت اردوغان مشاوره می‌دهد، گفت:
«ترکیه ظرفیت این را دارد که به سرعت فرودگاه‌ها، شبکه برق و زیرساخت‌های مخابراتی سوریه را تعمیر کرده و همزمان واحدهای مسکونی و سایر زیرساخت‌ها را بازسازی کند. حتی در آینده می‌تواند میادین نفت و گاز طبیعی سوریه را نیز احیا کند.»
اردوغان شخصاً در این موضوع سرمایه‌گذاری زیادی کرده است. او پس از پیروزی مجدد در انتخابات ۲۰۲۳، به دنبال تمدید دوره حکومت خود و تثبیت میراث سیاسی‌اش از طریق احیای طرح صلح با اقلیت کرد این کشور است. این اقدام می‌تواند پس از ورود اقتصاد کشور به رکود و تلاش برای مهار یکی از بالاترین نرخ‌های تورم در جهان، وجهه سیاسی او را بهبود بخشد.
ترکیه برای کردها نیز مشوق‌هایی در نظر دارد که شامل حمایت مالی می‌شود. مقامات ترکیه همچنین به روابط تجاری قوی با اداره اقلیم کردستان عراق اشاره می‌کنند و آن را نمونه‌ای از آنچه یک رابطه دوستانه می‌تواند برای کردهای سوریه در آینده به ارمغان بیاورد، می‌دانند. شرکت‌های ترکیه‌ای در عراق بیمارستان، فرودگاه، مراکز خرید و هتل‌های لوکس ساخته‌اند.
ترکیه قبلاً برای افزایش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در سوریه، به احمد الشرع، رهبر فعلی این کشور، پیشنهاد کمک برای بازسازی زیرساخت‌های آسیب‌دیده، کمک نظامی و حمایت از شورشیان سوری تحت حمایت ترکیه را داده است.
حلب، ویران‌شده از جنگ داخلی سوریه در آستانه یک تحول دیگر
به گفته منابع مطلع از مذاکرات، ترکیه همچنین از کشورهای حاشیه خلیج فارس درخواست کرده است که در تأمین مالی پروژه‌هایی که هزینه آن‌ها به صدها میلیارد دلار می‌رسد، مشارکت کنند. در شهر شمالی حلب، که نیمی از آن ویران شده است، برخی شرکت‌های ساختمانی ترکیه از هم‌اکنون در حال ارزیابی پروژه‌های ساخت‌وساز هستند. این منابع افزودند که سوریه همچنین به کمک‌هایی برای تعمیر شبکه برق و ساخت سدهای جدید نیاز دارد.
در کنار این موارد، تجارت نیز مطرح است. انتظار می‌رود ترکیه بار دیگر از سوریه به عنوان مسیر اصلی صادرات زمینی خود به خلیج فارس استفاده کند، مشروط بر اینکه امنیت در منطقه بهبود یابد. این مسیر جایگزین گزینه پرهزینه حمل‌ونقل دریایی از طریق مصر خواهد شد.
منابع آگاه از این موضوع می‌گویند آنکارا منتظر است، ببیند آیا آتش‌بس در غزه حفظ می‌شود یا خیر، تا درباره ازسرگیری روابط با اسرائیل تصمیم بگیرد. ترکیه در ماه مه ۲۰۲۴، در اعتراض به حمله نظامی اسرائیل علیه غزه، تمام روابط تجاری خود را با این کشور قطع کرد.
اردال ارن، رئیس انجمن پیمانکاران ترکیه، گفت:
«مرحله بعدی جنگ هنوز در سوریه ادامه دارد و لازم است ببینیم که دولت ما چه برنامه‌ای برای تحولات پیش رو دارد. ما منتظر هستیم تا در بازسازی و ترمیم کشورهایی که توسط دیگران ویران شده‌اند، مشارکت کنیم.»
منبع: بلومبرگ
نظر شما