کرد پرس- برای رسیدن به شمال و شرق سوریه، از روی پلی شناور و لرزان بر روی رودخانه دجله عبور می‌کنیم. مینی‌بوس ما با تکان‌های شدید از کردستان عراق ما را به شمال و شرق سوریه می‌برد. میدان‌های نفتی سوریه با پمپ‌های قدیمی استخراج نفت خام در امتداد جاده‌ها دیده می‌شوند.
این بخش از سوریه یا همان شمال و شرق سوریه در کنترل کردهاست و آن را «روژآوا» می‌نامند. آنها از سال ۲۰۱۲ پس از آغاز جنگ داخلی، این منطقه را به صورت خودگردان اداره می‌کنند و نیروهای مسلح خود را دارند.
اما حکومت بشار اسد هرگز خودگردانی این منطقه را به رسمیت نشناخت. پس از سقوط او آینده این منطقه همچنان در هاله‌ای از ابهام است.
کردهای سوریه، بیش از ده سال درگیر جنگ داخلی با گروهای اسلامگرای تندرو از جمله داعش بودند اما شکست داعش پایانی برای جنگ نبود، از سال ۲۰۱۶ آنها با همسایه شمالی، ترکیه و شبه‌نظامیان مورد حمایت این کشور درگیر هستند و این درگیری همچنان ادامه دارد.
جنگ علیه داعش
ده سال پیش، شبه‌نظامیان داعش به این منطقه در سوریه حمله کردند. شهرها و روستاهای سوریه را یکی پس از دیگری بدون هیچ مقاومتی تصرف کردند تا اینکه در سپتامبر ۲۰۱۴ در شهر کوبانی در نزدیکی مرز ترکیه متوقف شدند.
زنان و مردان کوبانی با جنگی تن به تن نگذاشتند داعش کل شهر را تصرف کند اما شهر ماه‌ها در محاصره داعش بود.
نیروهای کرد با حمایت هوایی ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا سرانجام در اوایل ۲۰۱۵ محاصره کوبانی را شکستند، شکستی که آغازی برای پایان داعش در سوریه شد. ژانویه امسال برای پوشش جشن دهمین سالگرد شکست حصر کوبانی و شکست داعش در این شهر، دوباره به کوبانی رفتم.
از بدو ورود، زنانی پنجاه ساله با کلاشینکف در ایست‌های بازرسی، ورود و خروج به شهر را کنترل می کردند. زنان نقشی مهمی در جنگ با داعش داشتند. بسیاری از آنها داوطلبانه به «یگان‌های مدافع زنان» (YPJ) پیوستند.
زخم‌های جنگ هنوز بر پیکر شهر نمایان بود. خیابان‌ها با پوسترهای زنان و مردانی تزئین شده بود که برای دفاع از کوبانی کشته شدند.
در میدان اصلی کوبانی، شور و شوق موج می‌زد. دختران و پسران جوان با لباس‌های رنگارنگ کردی، دست در دست هم می‌رقصیدند و آواز می‌خواندند.
اما برای نسل مسن‌تر، این روز هم تلخ و هم شیرین بود. نوروز احمد ۴۵ ساله، مادر چهار فرزند، می‌گوید: «دیشب برای برادر شهیدم و دیگرانی که در کوبانی جان باختند، شمع روشن کردم. امروز هم شادم و هم غمگین. ای کاش برادرم هم اینجا بود و این روز را می‌دید.»
درگیری با ترکیه
«نیروهای سوریه دموکراتیک» که تحت رهبری کردها هستند، در سال ۲۰۱۹ پیروزی بر داعش را در شمال و شرق سوریه اعلام کردند. اما رهایی از داعش، صلحی پایدار به ارمغان نیاورد.
ترکیه و شبه‌نظامیان تحت حمایت آنکارا که با نام «ارتش ملی سوریه» شناخته می‌شوند از سال ۲۰۱۶ چندین عملیات نظامی علیه مناطق تحت کنترل «SDF» انجام داده و بخش‌های گسترده‌ای از مرز شمالی سوریه را در امتداد مرز تصرف کرده‌اند.
ترکیه یگان‌های مدافع خلق (YPG) را که بخش اصلی «SDF» را تشکیل می‌دهد، شاخه حزب کارگران کردستان (PKK) در سوریه می‌داند. PKK که دهه‌ها است برای خودمختاری می‌جنگند، از دید آنکارا یک سازمان تروریستی به شمار می‌رود. ترکیه هشدار داده است که «اگر نیروهای کرد اسلحه خود را زمین نگذارند، آنان را با سلاح‌هایشان دفن خواهد کرد.»
با سقوط حکومت بیش از پنجاه ساله خانواده اسد در اواخر ۲۰۲۴، گروه شبه‌نظامی «ارتش ملی سوریه» تحت حمایت ترکیه حملات گسترده‌ای را برای تصرف مناطقی در غرب رود فرات از «نیروهای SDF» آغاز کرد.
درگیری‌ها اکنون به یک ساعتی کوبانی رسیده است. یکی از فرماندهان کرد، آرام به من گفت: «اینجا فیلم نگیر، ما در زیر شهر تونل‌هایی زیادی ساخته‌ایم. برای محاصره‌ای دیگر آماده شده‌ایم.»
در خیابان‌های شهر، بوی گازوئیل در هوا پیچیده و صدای آزاردهنده ژنراتورها از هر سو به گوش می‌رسد. مردم محلی می‌گویند که در دو سال گذشته، حملات هوایی ترکیه بیشتر نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و حتی دکل‌های مخابراتی را از بین برده است.
نوروز احمد می‌گوید: «ما که داعش را در کوبانی شکست دادیم… اجازه نخواهیم داد ترکیه و نیروهای نیابتی‌اش شهر ما را اشغال کنند، آنها را هم شکست خواهیم داد.»
در یک رستوران، همین که مردم متوجه می‌شوند ما غریبه‌ایم، دورمان جمع می‌شوند. از پیرمردی با موهای سفید که عصایی در دست دارد سنش را می‌پرسم. حدس می‌زنم حدودا ۸۰ سال داشته باشد، اما جوابش غافلگیرم می‌کند: «۶۰ ساله‌ام.»
کاملا مشخص است جنگ بر زندگی مردم تاثیر شگرفی داشته است. آنها سال‌هاست شاهد مرگ و خونریزی‌های بی‌شماری در این شهر بوده‌اند و حالا سایه جنگی دیگر بر سرشان سنگینی می‌کند.
گزارش‌هایی از حملات به غیرنظامیان
پهپادهای ترکیه‌ای و جنگنده‌های این کشور مواضع «SDF» و خطوط تدارکاتی آنها را مرتب بمباران می‌کنند. حتی کاروان غیرنظامیان معترض به جنگ که به سد تشرین می‌روند از حملات پهپادی در امان نمانده‌اند.
در یکی از بیمارستان‌های منطقه، با یکی از مجروحان حمله پهپادی گفت‌وگو می‌کنم. لیا بونسی، ۲۸ ساله، فعال صلح و محیط زیست است. او که آلمانی است بیش از دو سال است در دهکده‌ای امن برای زنان «ژنوار» در کردستان سوریه داوطلبانه فعالیت می‌کند.
لیا ویدیویی از حمله‌ای پهپادی به یک تجمع اعتراضی در ماه ژانویه را به من نشان می‌دهد. در تصاویر، دو پرتابه از آسمان روی سر جمعیتی که در حال رقص بودند رها می‌شود و وسط آنها منفجر می‌شود.
این تجمع اعتراضی در نزدیکی سد استراتژیک تشرین بود؛ منطقه‌ای که درگیری‌ها همچنان در آن ادامه دارد. به گفته نیروهای SDF، در این حمله شش غیرنظامی کشته و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند.
لیا بونسی هم زخمی می‌شود. او روی تخت بیمارستان به ما می‌گوید: «پیرمردی که کنارم ایستاده بود هم زخمی شد. خونریزی داشتم. اما همین که سوار آمبولانس شدیم، در نزدیکی ما حمله پهپادی دیگری انجام شد.»
دیده‌بان حقوق بشر، حمله به آمبولانس هلال احمر کردستان و غیر نظامیان را «جنایت جنگی آشکار» از سوی ائتلاف ترکیه و «ارتش ملی سوریه» دانسته و آن را محکوم کرده است.
وزارت خارجه ترکیه در پاسخ به بی‌بی‌سی تاکید کرد که «ادعاهای مطرح‌شده درباره نقش ترکیه در حملات علیه غیرنظامیان و زیرساخت‌های حیاتی منعکس‌کننده حقیقت نیست» و افزود که نیروهای SDF عمدا غیرنظامیان را به «مناطق درگیر» می‌فرستند تا از آنها به‌عنوان «سپر انسانی» استفاده کنند تا کنترل سد تشرین را حفظ کنند.
ترکیه همچنین نیروهای SDF را متهم کرد که برای پیشبرد «اهداف تجزیه‌طلبانه خود» از «خشونت و ترور» استفاده می‌کنند، آتش‌بس را نقض می‌کنند و مانع دسترسی تیم‌های فنی به سد تشرین برای انجام تعمیرات می‌شوند.
دوراهی دمشق
«احمد شرع» رئیس جمهور موقت سوریه، از هر طرف زیر فشار است.
گروه اسلامگرای او، «هیئت تحریر شام»، حملاتی را رهبری کرد که به سرنگونی بشار اسد انجامید. آقای شرع وعده داده دولتی فراگیر در دمشق تشکیل دهد. او از همه گروه‌های مسلح خواسته سلاح‌هایشان را زمین بگذارند. مذاکرات با نیروهای کرد برای حل اختلافات بر سر شمال و شرق سوریه در جریان است اما نتیجه نداده است.
فشارهای ترکیه به احمد شرع برای رویارویی با نیروهای کرد، او را در شرایطی حساس و دشوار قرار داده است.
در ۲۴ فوریه احمد شرع کنفرانسی برای گفت‌وگوی ملی درباره آینده سوریه در دمشق برگزار کرد، که مقامات مدیریت خودگردان کردها در آن غایب بودند. آنها به بی‌بی‌سی گفتند که دعوت نشده‌اند.
«مظلوم عبدی» فرمانده SDF که از مکانی نامعلوم در نزدیکی یک پایگاه آمریکایی در استان حسکه در شمال و شرق سوریه با من گفت‌وگو می‌کند، می‌گوید پیش‌تر در دمشق با احمد شرع دیدار کرده است اما هنوز توافقی میان دو طرف حاصل نشده است.
مظلوم عبدی می‌گوید: «در حقیقت جنگ ما با ترکیه و نیروهای نیابتی‌اش هنوز ادامه دارد. جنگنده‌ها و پهپادهای ترکیه همچنان به ما حمله می‌کنند. در دمشق هنوز مشخص نیست که دولت جدید چه گام‌هایی برخواهد داشت. اظهارات آنها امیدوارکننده است، اما ترکیه آنها را تحت فشار قرار داده تا علیه مناطقی که تحت کنترل ماست اقدام کنند.»
او می‌گوید: «اما آمریکا، فرانسه، بریتانیا و برخی کشورهای عربی در تلاش هستند تا آنها را وادار کنند حقوق کردها را به رسمیت بشناسند.»
از دید ایالات متحده، نیروهای SDF مطمئن‌ترین متحد آنها در جنگ با داعش بوده‌اند.
در حال حاضر، صدها نیروی آمریکایی همچنان در مناطق تحت کنترل کردها حضور دارند تا از فعالیت هسته‌های خفته داعش جلوگیری کنند.
اما کردها نگرانند دونالد ترامپ نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند. در این صورت منطقه در برابر حمله احتمالی ترکیه و بازگشت و احتمال ظهور دوباره داعش آسیب‌پذیر خواهد شد.
به گفته مظلوم عبدی تخمین زده می‌شود که حدود ۴۰ هزار نفر از اعضای خانواده‌های داعش و تا ۱۰ هزار نفر از جنگجویان این گروه در اردوگاه‌ها و زندان‌های تحت کنترل SDF در شمال , شرق سوریه نگهداری می‌شوند.
او هشدار می‌دهد: «اگر ترکیه حمله کند، ناچار خواهیم شد نیروهایمان را به جبهه بفرستیم. این ممکن است به داعش فرصت دهد که به زندان‌ها یورش ببرد و جنگجویانش را آزاد کند.»
آینده‌ای نامعلوم
«یگان‌های مدافع زنان» نیرویی است که همگی نفرات آن زن هستند. زنانی که پا به پای مردان علیه داعش جنگیدند. حال آینده‌ای نامعلوم پیش رو است.
دیوارهای دفتر رکسانا محمد، سخنگوی ۲۹ ساله «یگان‌های مدافع زنان»، با تصاویری از فرماندهان زن هم‌رزمش که در نبرد کشته شده‌اند، پوشیده شده است.
او می‌گوید: «تاکنون هیچ نقشی به زنان در دمشق، تحت رهبری جدید داده نشده است. چرا یک زن نباید وزیر دفاع باشد؟»
به گفته خانم محمد، زنان در این منطقه برای دستیابی به حقوقشان جنگیده‌اند و در تمامی عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و نظامی حضوری پررنگ داشته‌اند. او می‌پرسد: «اگر حقوق ما رعایت نشود، چگونه از ما انتظار دارند که سلاح‌هایمان را زمین بگذاریم؟»
بسیاری بر این باورند که می توان به ثبات در سوریه امیدوار بود. اما برای کردها آینده‌ای نامعلوم پیش رو است. آیا کردها جایگاهی در سوریه جدید خواهند داشت، یا باید دوباره برای موجودیت خود بجنگند؟
منبع : بی بی سی
نظر شما