کردپرس-  ۲۲ فروردین ۱۴۰۴، دیار ادب کُردی در سوگ ماموستا عزیز نعمتی، شاعر و منتقد فرهیختهٔ ارومیه‌ای که با تخلص «ئاڤاشین» به معنای «آبی آبی» شناخته می‌شد، به ماتم نشسته است. او که با شعرهایش، چون چشمه‌ای زلال، درد و امید مردم کُرد را به تصویر می‌کشید و با نقدهای ژرفش، چون مشعلی راهگشا، مسیر ادبیات کُردی در ارومیه را روشن ساخت، از میان ما پر کشید.

تخلص «ئاڤاشین»، که نمادی از پاکی، جریان و زندگی است، به زیبایی روح شعرهای او را بازتاب می‌داد؛ شعرهایی که چون آبی روان، فرهنگ و هویت کُردی را در دل واژه‌ها جاری می‌ساختند. قلمش، که روح این هویت را در هر سطر می‌دمید، و اندیشه‌اش، که چون کوهی استوار در برابر بادهای فراموشی ایستادگی می‌کرد، میراثی زرین برای آیندگان به جای گذاشت. ارومیه، زادگاه او، امروز در غم فقدانش مات و مبهوت است، اما شعرهایش، چون ستارگانی در آسمان فرهنگ کُردی، تا ابد خواهند درخشید.

شعر، فراتر از واژه و آهنگ، در نگاه جامعه‌شناسان و نظریه‌پردازان ادبی، جایگاهی ویژه دارد. از منظر جامعه‌شناسی ادبیات، شعر نه‌تنها بازتاب‌دهندهٔ شرایط اجتماعی، بلکه عاملی در شکل‌دهی به هویت‌ها و آگاهی جمعی است. لوسین گلدمن، جامعه‌شناس ادبی، معتقد بود که آثار ادبی، از جمله شعر، بیانگر «جهان‌بینی جمعی» گروه‌های اجتماعی‌اند. شعرهای ماموستا نعمتی، که ریشه در تجربهٔ زیستهٔ کُردها دارند، این جهان‌بینی را با بازتاب رنج‌ها، مقاومت و آرمان‌های یک ملت به نمایش می‌گذارند.

رابرت اسکولز، با تأکید بر نقش ادبیات در بازتولید فرهنگ، شعر را فرمی می‌دید که می‌تواند روابط قدرت را نقد کند یا آن‌ها را مشروع جلوه دهد. نقدهای ادبی نعمتی، با نگاهی تیزبین به ساختارهای اجتماعی و فرهنگی، نمونه‌ای از این نقش نقادانه بودند.

میخائیل باختین، نظریه‌پرداز روس، شعر را فرمی می‌دانست که در آن صدای شاعر غالب است و به سوی وحدت و انسجام گرایش دارد، برخلاف رمان که چندآوایی و گفت‌وگوی صداهای متعدد را بازتاب می‌دهد. با این حال، او شعر را جدا از زمینهٔ اجتماعی‌اش نمی‌دید و معتقد بود که واژه‌های شاعرانه، حتی در فشردگی خود، حامل صداهای فرهنگ و تاریخ‌اند.

شعرهای ماموستا نعمتی، هرچند در نگاه باختین شاید «تک‌صدا» به نظر آیند، اما در حقیقت، طنین صداهای یک ملت را در خود جای داده‌اند؛ صداهایی از رنج، مقاومت و امید که در هر بیت او طنین‌اندازند و فراتر از یک صدای واحد، گفت‌وگویی عمیق با هویت کُردی را رقم زده‌اند. این ویژگی، شعر او را به نمونه‌ای برجسته از پیوند ادبیات و جامعه بدل می‌کند، جایی که واژه‌ها نه‌تنها احساسات فردی، بلکه مبارزهٔ جمعی یک فرهنگ را بازتاب می‌دهند.

باشد که یادش در دل‌ها و واژگانش در قلم‌ها زنده بماند.