به گزارش کرد پرس، در روزهای اخیر هم آب سد چراغویس رها شده و قطعا با کمبود شدید آب های زیرزمینی هم مواجه هستیم.
خشکسالی بعنوان بحرانی طبیعی می تواند تبعات و آثار منفی مختلفی در ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی بدنبال داشته باشد و زیست بوم انسانی، جانوری و گیاهی را با چالش های جدی مواجه سازد، لذا مطالعه جامع و مدیریت موضوع امری ضروری است.

وضعیت اقلیمی و بارندگی

بر اساس آمارهای سازمان هواشناسی، متوسط بارندگی سالانه در سقز حدود ۴۸۰ میلی‌متر است. با این حال، در سال‌های اخیر کاهش بارندگی حدود ۳۱ درصد نسبت به میانگین بلندمدت گزارش شده است.
همچنین براساس گزارش مرکز ملی خشکسالی، بیش از ۶۹ درصد مساحت شهرستان سقز با خشکسالی مواجه می باشد.

تبعات خشکسالی:

۱– کاهش تولید محصولات کشاورزی:
خشکسالی به کاهش رطوبت خاک و کمبود آب برای آبیاری مزارع و باغ ها منجر می‌شود. این امر به کاهش تولید محصولات زراعی مانند گندم، جو، میوه و سایر محصولات دامی خواهد انجامید. این مسأله روی معیشت روستائیان، گردش مالی شهرستان، مشاغل وابسته و اقتصاد سقز تاثیر منفی خواهد گذاشت.

۲– مشکلات اقتصادی و اجتماعی:
کاهش تولید کشاورزی و بحران آب شرب به اقتصاد محلی آسیب می‌زند. بیکاری افزایش یافته و بسیاری از خانواده‌ها به دلیل عدم توانایی در تأمین معیشت خود با مشکلات مالی جدی روبرو هستند. این وضعیت می‌تواند به کاهش قدرت خرید و تقاضا در بازار منجر شود.

۳– بحران آب شرب:
کمبود منابع آبی، تأمین آب شرب بهداشتی و باکیفیت برای ساکنان بیش از یک صد روستا و حتی شهر سقز و صاحب را با مشکل مواجه می کند.

۴– تأثیرات زیست‌محیطی:
خشکسالی نه تنها بر زندگی انسان‌ها، بلکه بر اکوسیستم نیز تأثیر می‌گذارد. کاهش سطح آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها می‌تواند به محدودیت ها و مشکلاتی برای جانداران و زیستگاه‌های طبیعی و کاهش تنوع زیستی منجر شود.

۵– افزایش خطر آتش‌سوزی:
خشکی مراتع و جنگل‌ها، خطر وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده را افزایش می دهد.

۶– نگرانی و مشکلات روانی:
این وضعیت در بعد روانی نیز باعث بیم و ناامیدی جامعه روستایی و کشاورز و حتی شهرنشینان می شود  و می تواند به مشکلات اجتماعی- روانی مختلف، تنش ها بین افراد و کاهش سعه صدر و تاب آوری اجتماعی بینجامد.

هشدار کارشناسان و لزوم مدیریت موضوع

کارشناسان محیط زیست و کشاورزی هشدار می دهند در صورت عدم مدیریت صحیح آب سدهای سقز و اجرای برنامه های مدیریت بحران (مانند اصلاح الگوی کشت، توسعه آبیاری نوین و مهار آب های سطحی)، با بحران کمبود آب، زیست محیطی و اقتصادی مواجه خواهیم بود.

راهکارها و اقدامات پیشنهادی:

با توجه به موارد مطرح شده، لازم است تدابیر و اقدامات لازم برای تاب آوری در مورد این وضعیت اندیشیده شود، که راهکارهای پیشنهادی به شرح زیر اعلام می گردد:

الف- مدیریت منابع آبی:

۱- خودداری از رهاسازی آب سدهای چراغویس و لگزی
۲- تامین آب صنعتی شهرک و واحدهای صنعتی با استفاده از منابع موجود و حفر چاه های عمیق یا از طریق سد لگزی

ب- اطلاع رسانی و فرهنگ سازی:

۱ـ اطلاع رسانی و آموزش کشاورزان برای استفاده از روشهای کم مصرف آبیاری
۲- اطلاع رسانی و فرهنگ سازی برای رعایت صرفه جویی در مصرف آب شرب و عدم استفاده از آن برای شستن موارد غیرضروری

ج- توسعه کشاورزی مقاوم در برابر کم آبی:

۱ـ محدودیت کشت محصولات نیازمند آب زیاد همچون چغندر قند و تشویق به کشت جایگزین.
۲- توزیع علوفه دام توسط جهادکشاورزی بین دامداران.

 نتیجه‌گیری

خشکسالی در سقز یک بحران جدی است که نیازمند توجه و اقداماتی مؤثر برای مدیریت منابع آب است. برنامه‌ریزی مناسب، استفاده بهینه و مدیریت منابع آبی، ارتقاء تکنولوژی‌های کشاورزی و اجرای روش های بهینه صرفه جویی می‌تواند به کاهش اثرات منفی خشکسالی کمک کند، ارتقاء آگاهی عمومی درباره تغییرات اقلیمی و اهمیت حفظ منابع آب ضروری است تا جامعه بتواند با این چالش‌ها بهتر مقابله کند و تاب‌آوری خود را در برابر شرایط اقلیمی سخت افزایش دهد.
نهادهای متولی نسبت به اولویت بندی نیازهای جامعه روستایی و شهری اقدام کنند، تامین آب شرب شهر و روستا را در اولویت قرارداده، تامین خوراک و علوفه دام ها به منظور جلوگیری از رها کردن دامداری و کشاورزی مدنظر قرار گیرد، از رها کردن آب پشت سدهای شهرستان و استان جز در موارد ضروری ممانعت کنند.
در کل مدیریت صحیح و اصولی موضوع خشکسالی با مشارکت مردم و متخصصین و اقدامات عملی نهادهای متولی، امری ضروری به نظر می رسد.

– منابع مورداستفاده: آمارهای هواشناسی و مرکز اقلیم ملی خشکسالی، ابزارهای هوش مصنوعی، SID