به گزارش کردپرس، در پی توافق میان نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و دولت دمشق، روند بازگشت کردهای آواره به منطقه عفرین در شمال‌غرب سوریه شتاب گرفته است. شاهدان می‌گویند در برخی روستاها، بیش از ۸۰ درصد از ساکنان اصلی به خانه‌های خود بازگشته‌اند؛ با این حال، بسیاری همچنان خواهان بازگشت سازمان‌یافته و با تضمین‌های امنیتی هستند.
به گزارش کردپرس، اوایل آوریل سال جاری، «آمینه علی»، زن ۵۸ ساله، پس از هفت سال آوارگی، به خانه‌اش در شهر معبطلی واقع در منطقه عفرین بازگشت. وی در گفت‌وگو با سیریا دایرکت اظهار داشت: «در تمام مسیر به‌سوی عفرین گریه کردم. باورم نمی‌شد که داریم به خانه برمی‌گردیم. وقتی به ورودی شهر رسیدیم، حس کردم باری سنگین از سینه‌ام برداشته شد.»
وی ادامه داد: «وقتی در خانه را گشودم، جلوی آن نشستم و گریه کردم. تمام سال‌هایی که در آن خانه زندگی کرده بودم، یک‌جا به ذهنم بازگشت—بالاخره برگشتم به جایی که هرگز از ذهنم خارج نشده بود.»
به گفته شاهدان، همسایگان در بازگشت او را همراهی کرده‌اند و فضای عاطفی سنگینی در محل شکل گرفت؛ جایی که صدای گریه و زغاریت (هلهله سنتی) در هم آمیخته بود.
بازگشت آوارگان به عفرین در پی توافقات اخیر میان نیروهای دموکراتیک سوریه و دولت دمشق شدت گرفته است. در آوریل امسال، دولت سوریه و SDF توافقی در حلب امضا کردند که گرچه مستقیماً به عفرین اشاره نداشت، اما پیامد آن افزایش ملموس بازگشت‌ها به منطقه بود.
پیش‌تر، در میانه مارس، توافقی مهم میان رئیس‌جمهور جدید سوریه، «احمد الشعار» و فرمانده SDF، «مظلوم عبدی» به امضا رسیده بود که بازگشت آوارگان به خانه‌هایشان و خروج تدریجی گروه‌های تحت حمایت ترکیه از عفرین را در بر داشت.
«آمینه علی» و خانواده‌اش طی هفت سال گذشته چند بار آواره شدند؛ ابتدا از معبطلی به عفرین، سپس به تل‌رفعت، رقه و در نهایت حلب گریختند. وی اکنون پس از بازگشت، فعالیت‌های روزانه‌اش را از سر گرفته و با همسایگان قهوه می‌نوشد؛ «درست مثل قبل از آوارگی.»
بازگشت خانواده‌ها در حالی رخ می‌دهد که خروج نیروهای «ارتش ملی سوریه» (SNA) وابسته به ترکیه از عفرین ادامه دارد. «احمد میستو»، فعال کرد، اعلام کرده است که «۷۰ تا ۸۰ درصد نیروهای SNA تاکنون عفرین را ترک کرده‌اند.»
طبق برآوردها، در ماه نخست پس از سقوط حکومت بشار اسد و آغاز فرآیند جدید سیاسی در سوریه، حدود ۷۰ هزار نفر به منطقه عفرین بازگشتند. «ابراهیم شێخو»، رئیس سازمان حقوق بشر عفرین، گفته است که در برخی روستاها تا ۹۰ درصد ساکنان اصلی بازگشته‌اند.
در منطقه شران، تعداد خانواده‌های آواره غیرکرد از ۱۸ هزار به ۲۴۰۰ کاهش یافته و در راجو نیز حدود ۶۰۰ خانواده به خانه‌هایشان بازگشته‌اند. بسیاری از این بازگشت‌ها در تعطیلات عید فطر و برای دیدار با بستگان انجام شده است.
برخی خانواده‌ها با مشکلاتی نظیر تخریب خانه، غارت اموال یا اشغال خانه توسط آوارگان دیگر مواجه شده‌اند. «عزیز حمدو»، جوان ۲۸ ساله اهل راجو، با پرداخت ۴۰۰ دلار توانسته خانه‌اش را پس بگیرد. «شادیه سیدو»، یکی دیگر از بازگشت‌کنندگان، گفته است که انتظار بازگشتی جمعی و با برنامه را داشت، نه بازگشت فردی و پرخطر.
در مواردی، خانه‌ها از سوی شوراهای محلی برای بازگشت‌کنندگان خالی شده‌اند. «علی» در همین رابطه گفت: «یک روز در خانه‌ام، معادل سال‌ها تبعید است. همه‌چیز بهتر از قبل بازخواهد گشت.»
با این حال، همچنان نگرانی‌هایی از سوی برخی بازگشت‌کنندگان درباره حضور گروه‌های مسلح، ناامنی، عدم امکان بازپس‌گیری اموال و نابودی زیرساخت‌های اقتصادی، از جمله باغ‌های زیتون، مطرح شده است.
الهام رشو، یکی از ساکنان منطقه بلبل، گفته است که با بازگشت بستگانش، احساس امنیت بیشتری دارد. او گفت: «در گذشته بدون شوهرم حتی جرأت نمی‌کردم به عفرین بروم، اما حالا تنها به شهر می‌روم.»
برخی از مهاجرانی که به خانه باز گشته اند، همچنان نگران حضور گروه‌هایی مانند «احرار الشرقیه» هستند که به گفته منابع محلی، همچنان در برخی مناطق از جمله راجو فعال‌اند و از مردم باج‌گیری می‌کنند.
در همین حال، تلاش‌هایی برای رسمی‌سازی فرآیند بازگشت آغاز شده است. طبق اعلام «نوری شێخو»، عضو هیئت مذاکره‌کننده با دولت دمشق، یکی از محورهای گفت‌وگو تشکیل کمیته‌ای محلی برای سازماندهی بازگشت امن و پایدار ساکنان عفرین بوده است. وی تأکید کرد که اداره کامل عفرین—از شوراها تا نهادهای امنیتی—باید در اختیار مردم بومی باشد.
او گفت: «بازگشت باید با عزت و در امنیت باشد. تا زمانی که گروه‌های مسلح از منطقه خارج نشوند و آوارگان ساکن در خانه‌های مردم به مناطق خود بازنگردند، نمی‌توان انتظار بازگشت گسترده داشت.»
در حال حاضر، شمار زیادی از کردهای آواره، به‌ویژه آن‌هایی که با خودگردانی شمال‌شرق سوریه یا نیروهای SDF همکاری داشته‌اند، همچنان در انتظار تصمیمات رسمی برای بازگشت جمعی با تضمین‌های امنیتی هستند.
منبع: سیریا دیرکت
نظر شما