به گزارش کردپرس، محمد جلال، شهروند ۳۹ ساله عراقی، پس از ده سال تلاش برای دریافت پناهندگی در آلمان، سرانجام بدون موفقیت به سرزمین مادری‌اش بازگردانده شد — همان جایی که روزی برای فرار از آن راهی اروپا شده بود.

اکنون، بیش از یک سال از بازگشت او به اقلیم کردستان عراق می‌گذرد و جلال همچنان بیکار است. او در شهر رانیه، در شمال عراق، دوباره نزد پدر سالمندش در یک آپارتمان کوچک دو اتاقه زندگی می‌کند. جلال به خبرگزاری فرانسه گفت: «اگر می‌توانستم، دوباره به اروپا برمی‌گشتم.» رؤیای او همچنان گرفتن اقامت در آلمان و کار در رستورانی کردی است. «اینجا کاری ندارم.»

او در سال ۲۰۱۵، از شهر ازمیر ترکیه با قایق راهی یونان شد و پس از عبور از مقدونیه شمالی، صربستان و کرواسی، به آلمان رسید. در مرکز پناهجویان مستقر شد و ماهانه ۳۰۰ یورو کمک‌هزینه دریافت می‌کرد. با وجود محدودیت‌های قانونی برای کار، به شهرهایی چون نورنبرگ و مونیخ رفت و به‌طور غیرقانونی کار کرد. با این حال، دو بار درخواست پناهندگی‌اش رد شد و سرانجام در ژانویه سال گذشته از آلمان اخراج شد.

پس از بازگشت، تلاشش برای راه‌اندازی نانوایی به جایی نرسید. مدتی در یک دکه فلافل‌فروشی با درآمد روزانه ۷ دلار کار کرد. حالا بیکار است و از خانواده‌اش در خارج از کشور ماهانه ۱۵۰ دلار کمک دریافت می‌کند.

براساس آمار اتحادیه اروپا، تنها در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۴، حدود ۱۲۵ هزار تبعه غیراروپایی از کشورهای عضو اتحادیه اخراج شده‌اند؛ افزایشی ۱۶ درصدی نسبت به مدت مشابه در سال پیش.

سفارت آلمان در بغداد در پاسخ به این روند اعلام کرده است که اصل بر بازگرداندن افرادی است که الزام به خروج دارند. آلمان تأکید می‌کند که به میلیون‌ها نفر، به‌ویژه از مناطق شمالی عراق، که از جنگ و خشونت گریخته‌اند، پناه داده است؛ اما کسانی که بدون نیاز به حمایت وارد کشور می‌شوند، شانس ماندن ندارند.

اگرچه اقلیم کردستان به عنوان منطقه‌ای نسبتاً باثبات در عراق معرفی می‌شود، اما مشکلات اقتصادی، جوانان را به ترک کشور و مهاجرت به اروپا سوق می‌دهد. بسیاری نیز در این مسیر جان خود را از دست داده‌اند.

هردی احمد، یکی دیگر از ساکنان رانیه، در سال ۲۰۲۱ راهی بریتانیا شد. او مسیر خود را «راه مرگ» توصیف می‌کند؛ چراکه سه نفر از دوستانش در دریا غرق شدند، از جمله یکی در کانال مانش بین فرانسه و بریتانیا. اما پس از رسیدن به بریتانیا، به فرانسه بازگردانده شد و با کمک سفارت عراق به کشور بازگشت. او اکنون بیکار است و معتقد است دولت باید برای جوانان شغل ایجاد کند، وگرنه بار دیگر راه اروپا را در پیش خواهند گرفت.

در حالی‌که عراق پس از دهه‌ها درگیری، از جمله اشغال توسط آمریکا، شورش‌ها و تهدید داعش، به ثبات نسبی رسیده است، کشورهای اروپایی تلاش می کنند با اجرای برنامه‌هایی از بازگشت مهاجران به وطن حمایت کنند.

سازمان توسعه‌ای GIZ وابسته به دولت آلمان، در اربیل و بغداد مراکزی برای مشاوره و آموزش شغلی به بازگشت‌کنندگان ایجاد کرده است. این برنامه که از سوی آلمان، سوئیس و اتحادیه اروپا تأمین مالی می‌شود، بین ژوئن ۲۰۲۳ تا اوت ۲۰۲۴ به حدود ۳۵۰ نفر خدمات ارائه کرده است.

توماس زایلر، سفیر اتحادیه اروپا در عراق، با اشاره به محدودیت ظرفیت پذیرش مهاجر در کشورهای عضو، گفت: «مهاجرت غیرقانونی باید به‌وضوح متوقف شود.» به گفته او، اتحادیه اروپا علاوه بر کمک به روند بازگشت، میلیون‌ها یورو برای ایجاد فرصت‌های شغلی در عراق هزینه می‌کند تا انگیزه مهاجرت کاهش یابد.

در اقلیم کردستان، بنیاد روانگه با حمایت دانمارک و فنلاند، برنامه‌ای برای توانمندسازی بازگشت‌کنندگان اجرا کرده است. تاکنون ۱۲۰ نفر در زمینه راه‌اندازی کسب‌وکار آموزش دیده‌اند و به ۱۵ نفر از آن‌ها کمک‌هزینه‌ای تا سقف ۵۶۰۰ دلار داده شده است. مشاغل شامل ساخت‌وساز، نجاری، تعمیر موبایل و الکترونیک، رستورانداری و آرایشگاه بوده‌اند.

بسیاری از بازگشت‌کنندگان با بدهی ناشی از هزینه‌های مهاجرت مواجه‌اند و منبع درآمدی برای پرداخت آن ندارند. محمد اسماعیل، ۲۹ ساله، یکی از این افراد است که در سال ۲۰۱۶ راهی آلمان شد، اما سه بار درخواست پناهندگی‌اش رد شد؛ چون اربیل منطقه‌ای امن تلقی می‌شد. اکنون با کمک بنیاد روانگه، در یک تعمیرگاه خودرو شریک شده و ماهانه ۵۵۰ دلار درآمد دارد؛ درآمدی که برای تأمین هزینه‌های همسر و فرزند خردسالش کافی است. او می‌گوید: «دیگر به مهاجرت فکر نمی‌کنم. اگر روزی به اروپا بازگردم، فقط به عنوان توریست  به آنجا خواهم رفت.»

مبع: خبرگزاری فرانسه