«استاد «هژار مُکریانی» به عنوان شخصی آگاه و مبارز، سراسر زندگی پربار خود را با احساس مسئولیت، وقف خدمت به زبان کُردی کرد؛ زبانی که خود از ارکان بنیادین حفظ ملت‌ها به‌ شمار می‌رود. او در دورانی به این راه پای نهاد که نه کیانی وجود داشت و نه مُزدی. روزگاری که جنگ و آشوب، میهنش را فراگرفته بود او در کنار روشنایی فانوسی، مشغول رسالتی بزرگ بود. با این حال، به‌ تنهایی به اندازه دانشگاهی کارهای بنیادین انجام داد. به طوری‌که اندیشه‌ جهانی‌سازیِ ادبیات کُردی را در سر می‌پروراند.

«هژار»، علاوه بر نوشتن در حوزه‌ ادبیات و فرهنگ و ترجمه‌های مهم و ارزشمندش به سه زبان کُردی، فارسی و عربی، با ترجمه‌ قرآن کریم به زبان کُردی؛ نه ‌تنها خدمتی به دین کرد، بلکه دین را به زبان مادری به مردمانش شناساند تا در پناه ایمان، به‌سوی فرهنگ و وطنشان خدمت کنند. او، با تمرکز بر لهجه کرمانجی میانه، راه و روش صحیح را برای همه‌ لهجه‌های کُردی ترسیم کرد تا خدمتی شایسته به زبان و ملت خویش کرده باشد.

«هژار»، حتی در زبان‌های فارسی و عربی نیز استعداد کُردها را به ملل دیگر نشان داد. برای مثال، ترجمه‌ کتاب «قانون در طب» اثر ابن‌ سینا از زبان عربی به زبان فارسی؛ اثری است که پس از هفت قرن برای نخستین‌ بار انجام شد و ایرانیان بدان می‌بالند. این نشانه آن است که این ادیب سترگ کُرد، نه ‌تنها از نژادپرستی به‌ دور بود، بلکه بذر هم‌زیستی را در دل کُردها می‌کاشت. از منظرِ سیاسی نیز او شخصیتی هوشمند، آینده‌‌نگر و ثابت ‌قدم بود که تا پایان عمر بر راه خویش پای فشرد.

اگرچه نام او «هژار» [که در فارسی به معنی «فقیر» است] بود و به‌راستی تهی‌دست زیست، اما در عرصه‌ کار و تولید علمی، شخصیتی پربار و غنی بود؛ به طوری‌که امروز آثار تلاش او در دانشگاه‌های کُردستان، به منابع مهم علمی بدل گشته‌اند. او در حین فقر نه تنها زبان کُردی را غنا بخشید، بلکه دانشگاه‌ها را نیز توانگر کرد. در واقع، آثارش شایسته آن‌اند که به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شوند؛ تا از این رهگذر، ادبیات کُردی در شمار ادبیات جهانی درآید.

امروز جای خرسندی است که «جایزه‌ هژار» در نهادی دانشگاهی اهدا می‌شود و جای سپاس است که قبلاً مجموعه ‌آثار او با ‌اطلاع و تحت نظارت دانشگاه کُردستان در سنندج، مجدداً به چاپ رسیده است. لیکن، با توجه به منابع اصلی ضروری است گفته شود که برخی از این آثار به دلیل دخل و تصرف در حد انتظارات مرکزی آکادمیک نیستند. برای نمونه، در حالی که «هژار»، خود در «مجمع مطالعات کُرد» ناظر بر انتشار کتاب «شرفنامه» بوده، در انتشار مجددش بخشی از آن حذف شده است. به این دلیل، ما به عنوان وارثین او با مسئولیت‌پذیری منابع قدیمی و اصلی را نمایان می‌کنیم. در ضمن، خواستاریم افزون بر چاپ مجددِ «شرف‌نامه» بدون دستکاری، فرهنگ فارسی ـ کُردی‌ای که هژار در فهرست آثارش، در چاپ دوم شرفنامه، از آن یاد کرده، پیدا و منتشر شود.

امید آن است که در آینده، پژوهشگران خبره با دقت و تعهدی بیشتر روی این آثار گران‌بها کار کنند. همچنین امیدواریم که تلاش دانشگاه کُردستان ـ سنندج، انگیزه‌ای برای حکومت اقلیم کُردستان باشد تا با حمایت‌های گسترده‌تر، چنین فعالیت‌هایی را در عرصه‌ آموزش و هنر تداوم بخشد و به‌ ثمر برساند.