به گزارش کردپرس، خبرگزاری رویترز در گزارش میدانی اخیر خود تصویری پرتنش از سوریه نشان داده که یکی از نمادهای این تنش روبروی هم قرار گرفتن و آماده باش نیروهای کرد سوریه در غرب رورد فرات و نیروهای الجولانی در شرق فرات است. به گفته رویترز، سوریه پس از سقوط بشار اسد، به دو بخش عمده تقسیم شده است:
- غرب رودخانه فرات تحت کنترل دولت جدید دمشق به رهبری احمد الشرع و نیروهای سابق اسلام‌گرا است که بخشی از ائتلاف‌های شورشی پیشین را تشکیل می‌دهند. این نیروها شامل نظامیان تحت حمایت ترکیه و جناح‌های سلفی هستند و از حمایت آمریکا و ترکیه برخوردارند.
- شرق رودخانه فرات هم جزء مناطق تحت کنترل نیروهای کرد به رهبری نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و اداره منطقه‌ای خودمختار است که شامل منابع مهم نفتی و سدهای برق‌آبی است. این گروه‌ها از حمایت آموزشی و تسلیحاتی آمریکا برخوردارند اما از این که تحت فشار متحدان خود منطقه را ترک کنند، نگران هستند.
شهرهای کلیدی مانند دیرالزور و رقه اکنون خط تماس اصلی دو اردوگاه محسوب می‌شوند. در نزدیک‌ترین نقطه، نیروهای دو طرف تنها ۲۰۰ متر از یکدیگر فاصله دارند و درگیری‌های مرزی به زخمی شدن نظامیان و غیرنظامیان منجر شده است.
وضعیت میدانی و تنش‌ها
- دیرالزور: نیروهای دولت جدید دمشق تحت فرماندهی احمد الحیس (ابو حاتم شقرا) در غرب رودخانه مستقر هستند. او با ادغام اعضای سابق داعش در نیروهای خود و اعمال نفوذ ترکیه، تلاش می‌کند مناطق شرقی رودخانه را از کنترل SDF خارج کند.
- سد تشرین یکی از نقاط حساس استراتژیک شرق فرات است که کنترل آن اهمیت انرژی و تأمین برق مناطق اطراف را دارد. نیروهای کرد با استفاده از تونل‌ها و پهپادها، سد را در مقابل حملات نیروهای طرفدار دمشق و حملات هوایی ترکیه محافظت می‌کنند.
درگیری‌های پراکنده، شلیک متقابل و عملیات اطلاعاتی با پهپادها در طول رودخانه، خطر آغاز یک جنگ گسترده‌تر را افزایش داده است.
بازیگران اصلی
- دولت جدید دمشق تحت رهبری احمد الشرع است که نیروهای تحت امرش ترکیبی از نیروهای اسلام‌گرا و سوری‌های طرفدار ترکیه بوده و خواهان تسلط کامل بر کشور و الحاق مناطق شرق فرات به دولت مرکز است. این دولت پشتیبانی محدود از سوی آمریکا و ترکیه را داراست.
- نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و کردها کهکنترل مناطق شرقی و منابع حیاتی (نفت، سدها) را در اختیار دارد و آماده دفاع از استقلال خود با استفاده از پهپادها، تونل‌ها و تجربه جنگ با داعش است اما از آن بیم دارد که مجبور شود تحت فشار آمریکا و ترکیه منطقه را ترک کند.
ترکیه پشتیبانی مالی و تسلیحاتی از برخی گروه‌های طرفدار دمشق و ترکیب نیروهای شمالی را بر عده دارد و هدفش جلوگیری از ایجاد یک منطقه خودمختار کردی نزدیک مرزهای خود است.
- ایالات متحده سومین بازیگر مهم در سوریه است که حمایت نظامی و آموزشی از کردها علیه داعش را بر عهده دارد و فشار دیپلماتیک برای اتحاد نیروهای کرد و ارتش سوریه برای جلوگیری از تجزیه کشور را افزایش داده است.
پیامدهای اجتماعی و انسانی درگیری میان کردها و دمشق: مناطق شهری مانند رقه و دیرالزور هنوز ویرانه هستند و بازسازی آغاز نشده است و مردم عادی میان دو اردوگاه نظامی گرفتار شده‌اند و احساس ناامنی شدید دارند.اختلافات قومی و مذهبی هم بازگشت آوارگان و کنترل منابع حیاتی، بحران انسانی را پیچیده‌تر کرده است.
مصاحبه‌های رویترز با شخصیت های مختلف در سوریه نشان می دهد نشان می‌دهد که حتی ساکنان مناطق تحت کنترل کردها از محدودیت‌ها و فشار امنیتی ناراضی‌اند و بیم از تجزیه کشور و درگیری گسترده دارند.
احمد الحیس، فرمانده ارتش جدید سوریه در دیرالزور، با اشاره به مناطق شرقی تحت کنترل کردها گفت: «در دمشق درباره آزادی صحبت می‌کنند. اما اینجا هنوز تحت اشغال هستیم.» او در ادامه درباره جایگاه خود افزود: «چگونه الشرع می‌تواند این پست را از من بگیرد؟ ما به او قدرت دادیم و با موافقت‌مان او رئیس‌جمهور شد.»
در مقابل، سوزدار دریک، فرمانده گردان زنان کرد، بر آمادگی نیروهای خود برای دفاع تأکید کرد: «ما حمله نخواهیم کرد، اما از خود دفاع خواهیم کرد. آماده جنگ هستیم.» او انتصاب الحیس و نیروهای تحت حمایت ترکیه را تحریک‌آمیز دانست و گفت: «این انتصاب و دوستان تحت حمایت ترکیه‌اش تحریک‌آمیز است.» همچنین افزود: «هیچ فرمانده نظامی نباید بر منطقه‌ای تحمیل شود.» درباره ابزارهای دفاعی کردها نیز تأکید کرد: «آن‌ها کابوس دشمن بودند.»
عاصم عباس، فرمانده تیپ ارتش سوریه، درباره اهمیت مقابله با کردها گفت: «اگر نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) وجود نداشته باشند، سوریه می‌تواند احیا شود.م
احمد الشرع، رئیس‌جمهور جدید سوریه، بر ضرورت اتحاد کشور تأکید کرد و گفت: «هیچ جایگزینی برای سوریه وجود ندارد.» او افزود: «در حال حاضر جایی برای تفرقه ما وجود ندارد.»
فوزا یوسف، سیاستمدار کردی و نماینده تیم مذاکره‌کننده کردها، با اشاره به ضرورت حفظ دستاوردهای اجتماعی و حقوق اقلیت‌ها اظهار داشت: «در دمشق انقلاب به پایان رسیده است. اما اینجا تمام نشده. ما باید حقوق خودمان را تأمین کنیم.»
مسعود بطال، مقام دولتی در دمشق، در نقد عملکرد کردها گفت: «سطحی از آزادی برای زنان وجود دارد که حتی غرب آن را نمی‌خواهد».
مریم، ساکن رقه هم وضعیت مردم عادی را در این مناطق بحرانی توصیف کرد: «مقامات اینجا افراد بی‌گناه را به نام امنیت دستگیر می‌کنند و از تهدید داعش بهانه می‌سازند.» او ادامه داد: «سوریه در مسیر تقسیم است. اگر به شهرهای تحت کنترل دولت جدید دمشق بروید، توسط کردها مظنون به نظر می رسید. اگر در این منطقه زندگی کنید، دشمن وابسته به کردها برای طرف دیگر هستید.» و در پایان گفت: «ما این وسط گیر افتداه ایم.»
مذاکرات وحدت در دمشق که از مارس سال جاری آغاز شده است، هنوز به نتیجه‌ای نرسیده و بی‌اعتمادی دو طرف همراه با فشارهای خارجی، روند مذاکرات را کند کرده است. اختلاف دیدگاه‌ها میان نمایندگان کرد و دولت مرکزی، به ویژه درباره حقوق اقلیت‌ها، جایگاه زنان و کنترل منابع حیاتی کشور، مانع رسیدن به توافق نهایی شده است. در این شرایط، تهدید تجزیه یا بروز درگیری‌های گسترده همچنان جدی است و هیچ گزینه‌ای از امنیت پایدار برای مردم سوریه قابل پیش‌بینی نیست.
سوریه در وضعیتی شکننده قرار دارد و خط تماس رودخانه نه تنها یک مرز جغرافیایی، بلکه نماد دو دیدگاه متضاد درباره آینده کشور است. اقدامات میدانی نیروهای طرفدار دمشق و کردها، همراه با دخالت‌های ترکیه و فشارهای آمریکا، احتمال آغاز جنگی بزرگ‌تر یا تجزیه کشور را افزایش داده است. کنترل سدها، منابع نفت و مناطق کلیدی، به اهرم فشار سیاسی و اقتصادی هر دو طرف تبدیل شده و مردم عادی میان این تقابل گرفتار شده‌اند؛ امنیت و وضعیت اقتصادی آن‌ها بحرانی است و بازسازی پس از سال‌ها جنگ هنوز آغاز نشده است.
وضعیت سوریه پس از سقوط بشار اسد، به‌ویژه در مناطق شرقی و پیرامون رودخانه فرات، نمایانگر یک بحران مداوم و بالقوه انفجاری است. هیچ تضمینی برای اتحاد ملی وجود ندارد و درگیری‌های نظامی و سیاسی می‌تواند کشور را به دو یا چند بخش تقسیم کند. چشم‌انداز آینده سوریه، تا حد زیادی به پیشرفت مذاکرات سیاسی، حمایت‌های خارجی و توانایی دو طرف برای مدیریت تنش‌ها بستگی دارد.
رویترز
نظر شما