خبرگزاری کردپرس _ مشکل بزرگی که این روزها یعنی زمستان١٤٠٣ در سرتاسر کشور ایران وجود دارد و به تبع آن مشکلات و تنگناهای دیگری نیز برای گذران زندگی روزمره مردم پیش آورده کمبود منابع انرژی ازجمله برق، گاز و آب است. راه حل فوری،ساده و موقت مسئولین نیز برای جبران این کمبودها و گرم و روشن ماندن خانه های مردم را در تعطیلی سراسری مدارس و ادارات می دانند. قطعا این تعطیلی‌های فله ای ناسنجیده علاوه بر ایجاد مشکلات عدیده در زندگی روزمره مردم، پیامدها و تبعات زیانباری تاحدّ شکلگیری بحران‌های عمیق و جبران ناپذیر متوجه امروز و فردای جامعه ایرانی در همه حوزه ها می نماید.
در سازمان اسناد ملی ایران برای انجام پژوهشی به دنبال یافتن اسنادی بودم که به این سه سند نیز برخوردم که موضوع و تاریخشان برایم جالب و متناسب با وضعیت امروز جامعه ما- که همان کمبود برق و گاز است – بودند. برای یادآوری واثبات این نکته که مردمان ما از دیرباز برای گذران زندگیشان با چنین کمبودها و نقایصی روبرو بوده اند؛ آنها را برای اولین بار منتشر و توضیحاتی مختصر نیز در موردشان بنویسم.
موضوع این سه سند تاریخی در ارتباط با کمبود نفت و تامین آن در قصبه مرزی پاوه در پاییز و زمستان سال ١٣١٧ شمسی می باشد.خلاصه این سه سند بدین گونه است:
در مورخه ١٣١٧/٨/١٠ ه.ش تلگرافی با هفده کلمه از پاوه به دفتر ریاست الوزراء در پایتخت مخابره می گردد با این مضمون که: "در تمام پاوه یک گرم نفت موجود نیست و در مضیقه هستند." (سند شماره ١)
دو روز بعد از ارسال این تلگراف از پاوه، دفتر ریاست الوزراء ضمن گزارش فقدان نفت در پاوه به وزارت دارایی با قید خیلی فوری دستور اکید مبنی بر تامین آن داده می شود به هر طریق ممکن در پاوه و کردستان به قدر کفایت مصرف اهالی نفت تامین و نتیجه اقدامات در این راستا به این دفتر گزارش گردد. امضای نخست وزیر (سند شماره ٢)
حال پس از گذشت دو ماه از نوشتن این نامه در مورخه ١٣١٧/١٠١٢ وزارت دارایی (اداره امتیازات و نفت) گزارشی درباره تامین نفت به قدر کافی در پاوه برای شخص نخست وزیر می فرستد و اطمینان خاطر می دهد که ترتیباتی اتخاذ نموده اند که عامل شرکت در پاوه همیشه به مقدار نیاز مردم نفت موجود داشته باشد. امضای وزیر دارایی(سند شماره ٣)
نکات قابل توجه این اسناد:
١- این رویداد ( فقدان نفت در پاوه و ارسال این خبر به پایتخت و دستور شخص نخست وزیر به تامین آن و گزارش وزارت دارایی مبنی بر اقدامات صورت گرفته در این راستا ) در سال ١٣١٧شمسی و زمانیست که شخص رضاشاه در نتیجه استبدادی رعب انگیز در اوج قدرت سیاسی و نظامی می باشد. گرچه رژیمهای چکمه پوش پدر و پسر پهلوی همیشه درصدد نمایش چهره ای توسعه یافته از نظر اقتصادی و اجتماعی از ایران بودند؛ اما از تامین حداقل نیاز مبرم این مردم ستمدیده که تهیه چند لیتر نفت برای روشنایی وگرمای خانه هایشان بوده عاجز و داد این بینوایان از سرما و خاموشی به تهران می رسد.
٢- در این سال‌ها و حتی تا ٥٠ سال بعد از این رویداد، منبع عمده سوخت مردمان این منطقه هیزم و کمتر خانواده ای به نفت دسترسی داشته است. اگر هم نفتی در میزان حداقلش و با بهایی گزاف در این منطقه برای خانواده ای یافت می شد جهت روشن نگه داشتن چراغ‌ها و فانوس‌های کم سوی روشنایی بوده نه بخاری‌ها و اجاق‌هایی برای گرما یا پخت و پز. بنظر می رسد عمده دریافت کنندگان نفت در منطقه پاوه پادگانهای نظامی و چند اداره محدود دولتی بوده اند نه عامه مردم. پس این رژیمهای مستبد نظامی تاجدار که داعیه ژاندارم منطقه یا شعار پیش به سوی دروازه های بزرگ تمدنی سرلوحه گفتارها و نوشتارهایشان بوده و صاحب صدها چاه بزرگ نفتی، یا از تامین نفت به مقدار کافی برای نیازهای این مردمان ناتوان یا تمایلی به تامین آن نداشته اند.
٣- نخست وزیری که در این سند دستور به تامین نفت در پاوه داده گرچه نامش در این اسناد به چشم نمی خورد اما بنظر می‌رسد محمود جَم (١٢٦٤-١٣٤٨ه.ش) باشد. او اولین رئیس دولت در تاریخ ایرانست که عنوان نخست وزیر برایش به کار رفت. تا قبل از ایشان عنوان رئیس دولت ریاست الوزرا بود. وزیر دارایی ایران نیز در این سال و در این اسناد بایستی محمود بَدر (١٢٧١-١٣٤٧ ه.ش) باشد. بدر نیز نخستین کسی است که در ایران وزیر دارایی نامیده شده است. قبل از ایشان وزارت دارایی وزارت مالیه بوده است.
٤- از این اسناد درمی یابیم که سال‌های مدیدی‌ست که مردم ایران و بویژه اهالی هورامان برای روشن و گرم نگه داشتن خانه هایشان با مشکل اساسی که همانا دسترسی به منابع انرژیست عاجزند.
فراموش نکنیم که ایران نخستین کشور خاورمیانه ایست که در سال ١٢٨٧ شمسی اقدام به حفر و بهره برداری از چاه نفت در مسجد سلیمان نموده است؛ ولی با این وصف و پس از گذشت ١١٦ سال از دسترسی به منابع عظیم نفت و انرژی، کماکان داد مردم از کمبود برق وگاز و آب بلند و منازلی سرد و خاموش دارند. امیدست با تدابیر دولتمردان از این بیشتر شاهد این خاموشیها و سردیها نبوده و درب هیچ مدرسه و اداره ای به دلیل سرما و گرما بسته نگردد.
نظر شما