خبرگزاری کردپرس _ از آنجا که محل سکونت مردمان کلهر بیشتر در دامنه کوهستان‌های زاگرس می‌باشد و شغل بیشتر مردمان این دیار دامپروری و کشاورزی به صورت دیم است، عمده خوراک آنان نیز بر پایه این دو محصول شکل گرفته است.

ترخینه یکی از محصولاتی است که از ترکیب بلغور گندم و دوغ بدست می‌آید. مردمان مناطق کلهر که بخشهایی از استان کرمانشاه گرفته تا قسمت هایی از استان ایلام، همدان، کردستان و حتی بخشهایی از کشور عراق را شامل می‌شود این محصول را از قدیم الایام به روش‌های گوناگون درست می‌کرده‌اند. البته ماده اصلی آن در همه جا ترکیب بلغور گندم و دوغ بوده و تفاوت فقط در چاشنیهایی است که به آن اضافه می‌شود.

بانوان شهر اسلام‌آبادغرب، مرکز دیار کلهر نیز در ماه شهریور اقدام به تهیه این خوراک سنتی و دیرینه می‌کنند.

طرز تهیه:

برای تهیه ترخینه ابتدا گندم را کمی در حدی که فقط نرم شود می‌پزند و سپس آن را از صافی رد کرده و خشک می‌کنند. بعد گندم خشک شده را آسیاب درشت می‌کنند که به اصطلاح به آن بلغور گندم می‌گویند.

بلغور گندم را با دوغ غلیظی مخلوط می‌کنند. در قدیم مردم روستا و عشایر کلهر از بهار شروع به جمع‌آوری دوغ می‌کردند، برای این کار دوغی که هربار درست می‌کردند را در مشکی می‌ریختند و در جایی آویزان می‌کردند، آب دوغ قطره قطره از زیر مشک می‌ریخت و چیزی که داخل مشک می‌ماند دوغ بسیار غلیظ و تا حدی سفت بود که هنگام تهیه ترخینه مقداری آب به آن اضافه می‌کردند و با گندم بلغور شده مخلوط می‌کردند.

ترکیب دوغ و گندم را حدود یک هفته داخل قابلمه‌ای که درب آن را کاملاً پوشانده‌اند، می‌گذارند تا ترش شود. به این ترکیب اصطلاحاً ترخینه‌تَر می‌گویند.

بانوان کلهر در هر منطقه ‌بر حسب سلیقه خود، سبزی‌های کوهی و یا چاشنی‌هایی که مخصوص منطقه آن‌هاست به آن اضافه می‌کنند. برای مثال در اسلام‌آبادغرب به آن رازیانه و مقدار خیلی کمی سیاه‌دانه و تخم شنبلیله اضافه می‌کنند، در بعضی مناطق هم شلغم شیرازی رنده کرده و به آن اضافه می کنند.

بعد از حدود یک هفته گونی تمیزی که روی آن را با پونه پوشانده‌اند جلوی آفتاب پهن می‌کنند. از ترخینه‌ها به اندازه گردو برمی‌دارند و کف دست مانند شامی پهن می‌کنند و روی پونه‌ها می‌گذارند تا خشک شود.

زمستان از همین ترخینه‌های خشک آش ترخینه درست می‌کنند که به زبان محلی به آن تَراو می‌گویند. بدین صورت که چند عدد از ترخینه را شسته و با آب سرد می‌گذارند روی گاز تا کم‌کم بپزد و به آن پیاز داغ اضافه می‌کنند و سپس سرو می‌کنند.

بانوان کلهر بنا به سلیقه گاهی به آش ترخینه کمی عدس و یا اسفناج اضافه می‌کنند. کلهر نشینان از آش ترخینه (تَراو) برای درمان سرماخوردگی در زمستان استفاده می‌کنند.