به گزارش کردپرس، چهار هفته پس از بازداشت اکرم امام‌اوغلو، چهره برجسته مخالفان دولت در ترکیه و شهردار استانبول، موجی کم‌سابقه از اتحاد خیابانی در این کشور به راه افتاده است. معترضان از طیف‌های گوناگون سیاسی خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام برای به چالش کشیدن رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه شده‌اند.
اکنون چالش اصلی برای مخالفان این است که چگونه این انرژی خیابانی را به سرمایه‌ای سیاسی برای بسیج رأی‌دهندگان تبدیل کنند. انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی ترکیه برای ماه مه ۲۰۲۸ برنامه‌ریزی شده و صحنه سیاسی مخالفان در این کشور به‌شدت پراکنده است، چرا که جناح‌هایی سیاسی شامل کردها، میانه‌روها، چپ‌گراها و ملی‌گراها مدت‌ها با یکدیگر اختلاف داشته‌اند.
با این حال، حزب جمهوری‌خواه خلق یا (CHP) که حزبی میانه‌رو و سکولار است، به دنبال تشکیل ائتلافی پایدار برای حفظ این حرکت است. نتایج نظرسنجی تازه‌ای از مؤسسه سونار نشان می‌دهد که حمایت مردم از CHP حدود ۳۷ درصد است، در حالی که میزان حمایت از حزب عدالت و توسعه (AKP) به رهبری اردوغان به ۳۰ درصد کاهش یافته است. حزب حرکت ملی (MHP) هم‌پیمان افراط‌گرای اردوغان نیز در حال از دست دادن حمایت مردمی است.
گونول تول، پژوهشگر ارشد در مؤسسه خاورمیانه می‌گوید: «ائتلافی که اردوغان را تا امروز در قدرت نگه داشته، در حال فروپاشی است. مسئله کلیدی اکنون این است که حزب طرفدار کردها چه خواهد کرد.»
کردها حدود یک‌پنجم جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند و تصور می‌شود امام‌اوغلو در مقایسه با اردوغان توانایی بیشتری در جلب حمایت آن‌ها دارد. گوخان گونایدین، نماینده CHP می‌گوید: «مشکلات دانشجوی ۱۸ ساله کرد در دانشگاه تفاوتی با مشکلات جوانی ۱۸ ساله در منطقه دریای سیاه ندارد». این منطقه پایگاه سنتی حامی اردوغان به حساب می‌آید.
بسیاری از کردها، اردوغان را مسئول اقدامات تهاجمی دولت برای حذف احزاب طرفدار کرد از صحنه سیاسی می‌دانند.
بازداشت امام‌اوغلو، تنها سه هفته پس از آن رخ داد که عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان ترکیه یا (پ.ک.ک)، از جنبش خود خواست که پس از دهه‌ها شورش، سلاح را زمین بگذارند.
دولت اردوغان هرگونه ادعای معامله با اوجالان یا پ.ک.ک را رد کرده، اما برخی از اعضای CHP گمان دارند که این تقارن زمانی تصادفی نیست. اعضای حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها (DEM)، حزب طرفدار کردها، اخیراً اجازه یافته‌اند که با اوجالان در زندان دیدار کرده و پس از آن نیز برای نخستین‌بار در بیش از یک دهه، با اردوغان ملاقات داشته باشند.
مِرت ارسلان‌آلپ، استاد علوم سیاسی می‌گوید: «حزب طرفدار کردها اکنون در یک دوراهی قرار دارد؛ اگر بیش از حد به سایر مخالفان نزدیک شوند، ممکن است روند فعلی صلح را به خطر بیندازند.»
برای بسیاری از رأی‌دهندگان و قانون‌گذاران کرد، این دوراهی با احساس دیرینه‌ی بی‌اعتمادی نسبت به CHP پیچیده‌تر می‌شود. با این‌که کردها حاضر بودند در انتخابات ریاست‌جمهوری از امام‌اوغلو حمایت کنند اما هنوز نسبت به حزب او بدبین هستند.
مطالبات کردها سال‌ها از سوی احزاب اصلی نادیده گرفته شده است. با این حال، امام‌اوغلو در کارزارهای انتخاباتی خود به اعتراف به رسمیت یافتن زبان و هویت کردها توجه کرده است.
او توانست با همین رویکرد به موفقیت انتخاباتی دست یابد. کردها دیگر فقط در جنوب شرقی ترکیه نیستند؛ بسیاری از آن‌ها به شهرهایی مانند استانبول نقل مکان کرده‌اند و به بخشی اثرگذار در بافت جمعیتی این شهر تبدیل شده‌اند.
برخی از اعضای CHP بر این باورند که بازداشت امام‌اوغلو بی‌ارتباط با جذابیت او در میان کردها نیست. مقامات ترکیه، امام‌اوغلو را متهم کرده‌اند که در جریان کارزار موفقیت‌آمیز انتخاباتی خود، با حزب طرفدار کردها همکاری کرده و به پ.ک.ک کمک رسانده است.
CHP در میان کردها از محبوبیت بالایی برخوردار نیست. این حزب، که بنیان‌گذار جمهوری مدرن ترکیه به شمار می‌رود، بسیاری از کردها آن را مسئول دهه‌ها به‌حاشیه‌راندن و سرکوب آن‌ها می دانند. این حزب هنوز جناحی ملی‌گرا دارد که مخالف هرگونه امتیازدهی به پ.ک.ک است.
ساروخان اُلوج، نماینده ارشد حزب طرفدار کردها می‌گوید تلاش‌های CHP برای حل مسئله کردها کافی نبوده است. او گفت: «اگر دولت یک جمله درباره حل دموکراتیک مسئله کردها بگوید، اپوزیسیون باید سه جمله بگوید. ولی در حال حاضر حتی نیم جمله هم نمی‌گویند.»
اولوچ تأکید کرد که اولویت حزب او همچنان یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای مسئله کردهاست. اما برخی اعضای حزب هشدار داده‌اند که هیچ تضمینی برای تداوم روند اخیر وجود ندارد؛ هنوز نقشه‌راهی برای خلع سلاح پ.ک.ک ارائه نشده و عملیات‌های نظامی ارتش ترکیه علیه این گروه همچنان ادامه دارد.
جنگیز چاندار، نماینده طرفدار کردها هشدار داد: «اگر ترکیه به یک دیکتاتوری کامل تبدیل شود، کردها بیش از همه آسیب خواهند دید.»
آلپ ارسلان نیز هشدار داد: «اگر انتخابات کاملاً بی‌معنا شود، کردها اهرم اصلی فشار خود را از دست خواهند داد.»
چالش‌های فزاینده برای اردوغان
حامیان یک ائتلاف گسترده مخالفان بر این باورند که اکنون بهترین زمان برای شکست اردوغان فرا رسیده است.
اردوغان در بیش از دو دهه‌ی گذشته‌ی قدرت، عمدتاً بر ائتلافی از محافظه‌کاران مذهبی، ملی‌گرایان و اقشار کم‌درآمد تکیه داشته که از سیاست‌های رفاهی و رشد اقتصادی بهره برده‌اند.
اما در پی تورم فزاینده و بحران اقتصادی در سال‌های اخیر، این ائتلاف نیز دچار فروپاشی شده است. اردوغان که زمانی گفته بود «هرکس بر استانبول حکومت کند، بر ترکیه نیز حکومت خواهد کرد»، در سال ۲۰۱۹ با شکست نامزدش از سوی امام‌اوغلو، ضربه‌ی بزرگی خورد.
در انتخابات ریاست‌جمهوری دو سال پیش، ائتلاف گسترده مخالفان فاصله‌ی اندکی تا شکست دادن اردوغان داشت. بسیاری از تحلیلگران معتقدند اگر به جای کمال قلیچداراوغلو، رهبر وقت CHP، امام‌اوغلو نامزد انتخابات می‌شد، امکان پیروزی وجود داشت.
امام‌اوغلو که در خانواده‌ای مذهبی در سواحل دریای سیاه بزرگ شده، توانسته نظر قشر مذهبی را نیز جلب کند؛ قشری که CHP در جذب آن ناکام بوده است.
سونر چاغاپتای، مدیر برنامه پژوهش‌های ترکیه در مؤسسه واشنگتن می‌گوید: «برخلاف اردوغان که پایگاهش تقریباً کاملاً راست‌گراست، امام‌اوغلو از راست، چپ و میانه‌روها حمایت می‌شود. همین موضوع او را به تهدیدی واقعی برای اردوغان تبدیل کرده است.»
به گفته اعضای CHP، شاید اردوغان بسیج مخالفان در پی بازداشت امام‌اوغلو را دست‌کم گرفته باشد. اوزگور اوزل، رهبر CHP از سال ۲۰۲۳، بسیاری را با سخنرانی‌های پرشور و گردهمایی‌های سراسری غافلگیر کرده است.
اوزل هفته گذشته در جمع هزاران تن از حامیان در آنکارا گفت :« CHP بزرگ‌ترین خانواده‌ی ترکیه است»، گویی که همین حالا وارد رقابت ریاست‌جمهوری شده باشد.
فولیا ارن، معلم ۴۷ ساله که پس از سال‌ها از ناامیدی از حزب، دوباره در یکی از رویدادهای CHP شرکت کرده، گفت در سال‌های اخیر بسیاری از جوانان از این حزب ناامید شده بودند؛ حزبی که بیش از حد به وضع موجود خو گرفته و درگیر اختلافات داخلی بود.
با این‌حال، ارن می‌گوید که در هفته‌های اخیر، با توجه به بسیج و اتحاد آشکار حزب، امیدش بیش از هرچیز به یک نفر است: «امام‌اوغلو یک رهبر واقعی است. فکر نمی‌کنم ما را ناامید کند.»
منبع: روزنامه واشنگتن پست.
نظر شما