به گزارش کردپرس، در آستانه سفر نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، به ترکیه، بخش ترکی خبرگزاری آناتولی در گزارشی تحلیلی به قلم دکتر بیلگای دومان، معاون مرکز آکادمی خبرگزاری، به بررسی روند تحولات اخیر در روابط ترکیه و عراق و چشم‌انداز شراکت راهبردی دو کشور پرداخت. این گزارش، با تمرکز بر ابعاد امنیتی، اقتصادی و دیپلماتیک، بر ظرفیت این روابط برای ساخت نظمی پایدارتر در خاورمیانه تأکید دارد.
«در سال‌های اخیر، سیاست داخلی و خارجی عراق دچار تحولی بنیادین شده است. کشوری که سال‌ها زیر سایه اشغال، جنگ داخلی، درگیری‌های فرقه‌ای و تروریسم زیسته بود، اکنون با هدایت دولت محمد شیاع السودانی، گام‌هایی محکم در مسیر بازسازی نهادهای خود و استقلال سیاسی برداشته است. این چرخش نه‌تنها برای آینده عراق، بلکه برای ثبات منطقه‌ای نیز حامل پیام‌های امیدوارکننده است.
یکی از مهم‌ترین نمودهای این تغییر، گسترش روابط بغداد با آنکارا و شکل‌گیری زمینه‌های یک شراکت راهبردی چندلایه میان عراق و ترکیه است. دیگر نمی‌توان روابط دو کشور را در قالب کلیشه‌ای «همسایگی» محدود کرد. پیوندهای تاریخی، تعاملات فرهنگی و اجتماعی، وابستگی‌های اقتصادی و تهدیدات امنیتی مشترک، این رابطه را به سطحی فراتر از تعاملات سنتی رسانده است.
امنیت: همکاری در برابر تهدید مشترک
عراق به‌عنوان یکی از کشورهایی که به‌شدت از حضور PKK آسیب دیده، اکنون موضعی شفاف‌تر در این‌باره اتخاذ کرده است. پس از اینکه ترکیه از سال ۲۰۱۹ رویکرد مقابله در مبدأ و عملیات‌های متمرکز علیه این گروه را آغاز کرد، فضای تنفس PKK به‌ویژه در مناطق مرزی کاهش یافت و عراق به یکی از نقاط تمرکز این سازمان تبدیل شد.
در این چارچوب، ایجاد سازوکار عالی امنیتی ترکیه–عراق گامی مهم در نهادینه‌سازی همکاری امنیتی دوجانبه است. افزایش هماهنگی‌های اطلاعاتی، عملیات مشترک و اعلام رسمی ممنوعیت فعالیت‌های این گروه در خاک عراق، نشان‌دهنده تعهد بغداد به حفظ حاکمیت و ثبات خویش است. این تحول همچنین از عزم عراق برای تبدیل‌شدن از «مصرف‌کننده امنیت» به «تولیدکننده امنیت» خبر می‌دهد.
پروژه راه توسعه؛ مسیر آینده مشترک
یکی از محورهای کلیدی روابط نوین ترکیه و عراق، پروژه عظیم راه توسعه است؛ مسیری لجستیکی که بندر فاو در جنوب عراق را به مرزهای ترکیه و از آنجا به اروپا پیوند می‌دهد. این پروژه صرفاً یک مسیر حمل‌ونقل نیست، بلکه طرحی برای پیوند اقتصادی منطقه، تقویت تجارت، تنوع‌بخشی به اقتصاد عراق و افزایش وزن ژئواکونومیک ترکیه در خاورمیانه است.
افزایش علاقه قدرت‌های جهانی به این پروژه از جمله چین (در قالب ابتکار کمربند و راه)، اتحادیه اروپا و سرمایه‌گذاران خلیج فارس، آن را به بستری برای همکاری چندجانبه اقتصادی تبدیل کرده است. با این حال، تحقق این طرح نیازمند چارچوب‌های نهادی، هماهنگی گمرکی، تأمین مالی، امنیت مرزی و استانداردهای حقوقی مشترک است.
نهادسازی: تضمین ماندگاری روابط
روابط ترکیه و عراق در گذشته از نوسانات و بحران‌های مقطعی رنج برده‌اند. بااین‌حال، آنچه امروز این روابط را متمایز می‌کند، تلاش برای انتقال آن از سطح تعاملات فردی به سطح ساختارهای نهادینه‌شده است. تشکیل کمیته‌های مشترک در حوزه‌هایی همچون سرمایه‌گذاری، آموزش، فرهنگ، منابع آب و انرژی می‌تواند ستون‌های اصلی این شراکت جدید باشد.
در جهانی که نظم ژئوپولیتیکی آن دستخوش تحولات عمیق است—از بازسازی سوریه گرفته تا بحران غزه، کشمکش‌های یمن، کاهش حضور آمریکا و مذاکرات هسته‌ای ایران—این همکاری منطقه‌ای می‌تواند الگویی موفق برای پاسخ‌گویی به بحران‌ها و ایجاد فرصت‌ها باشد.
الگویی برای خاورمیانه نوین
ترکیه با ظرفیت اقتصادی و نفوذ سیاسی خود، و عراق با نقش نوظهور خود به‌عنوان یک بازیگر متوازن، در کنار هم می‌توانند معماری نظم جدیدی در منطقه را بنیان نهند. این همکاری اگر در بستر نهادهای پایدار و فراتر از وابستگی به رهبران سیاسی موقت گسترش یابد، نه‌تنها به نفع دو ملت، بلکه به سود کل منطقه خواهد بود.»
در پایان، دکتر بیلگای دومان چنین نتیجه‌گیری می‌کند: «اگر این روند با عزم و ثبات ادامه یابد، روابط ترکیه و عراق می‌تواند نه‌تنها به استقرار صلح منطقه‌ای کمک کند، بلکه به‌عنوان الگویی برای نظم نوین خاورمیانه نیز شناخته شود.»
منبع: بخش ترکی آناتولی
برگردان و تلخیص: کردپرس
نظر شما