به گزارش کردپرس، ترکیه در روزهای اخیر شاهد تحولاتی کم‌سابقه در زمینه یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل سیاسی خود یعنی مسئله کردها و آینده حزب کارگران کردستان پ‌ ک‌.ک بوده است. نشانه‌هایی که از سوی منابع رسمی و غیررسمی درز کرده، حاکی از آن است که پ‌ک‌ک در نشستی داخلی طی روزهای ۵ تا ۷ مه 2025، تصمیم به خلع سلاح و انحلال تشکیلات نظامی خود گرفته است؛ تصمیمی که در صورت تحقق کامل، می‌تواند نقطه عطفی در فرآیند سیاسی حل بحران مزمن کردها در ترکیه باشد.

زمینه‌سازی‌های پیشین و بازیگران کلیدی

نشست اخیر پ.‌ک‌.ک، که هنوز بیانیه رسمی آن منتشر نشده، در پاسخ به فراخوان عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه، و به‌درخواست قابل تأمل دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی‌گرای  (MHP) ترکیه برگزار شده است. نقش‌آفرینی شخصیت‌هایی چون پروین بولدان، سری سوریا اوندر و احمد ترک که پیشتر نیز در گفتگوهای صلح فعال بودند، در این مرحله نیز برجسته است.

پروین بولدان، نماینده برجسته کرد و از میانجیان اصلی در گفتگوهای پیشین میان دولت، اوجالان و نهادهای کرد، در اظهاراتی اعلام کرد که احتمالاً «ارتباطاتی فنی» میان امرالی (محل زندان اوجالان) و مقر پ.‌ک‌.ک در قندیل برقرار بوده است. این مسئله بر فرضیه «هم‌آهنگی و توافقات پشت‌پرده» برای مدیریت فرآیند خلع سلاح و انحلال ساختار نظامی پ‌ک‌ک مهر تأیید می‌زند.

دلایل تأخیر و پیچیدگی‌های پشت‌پرده

اگرچه درگذشت ناگهانی سری سوریا اوندر در سوم مه به عنوان دلیل تأخیر در اعلام نتایج کنگره مطرح شد، اما منابع آگاه در آنکارا از دلایل پیچیده‌تری سخن می‌گویند. به گفته یکی از این منابع، بحث اصلی مربوط به آینده رهبران رده‌بالای پ‌.ک.‌ک، به‌ویژه در قندیل، سوریه و اروپا است؛ افرادی که اغلب تحت پیگرد قضایی هستند و بازگشت به ترکیه برایشان با خطر بازداشت همراه است.

به همین دلیل، مذاکرات غیررسمی برای یافتن کشورهایی جهت اعطای پناهندگی به این چهره‌ها ؛ عمدتاً در اروپا، جایی که پ‌ک‌ک در طول دهه‌ها شبکه‌ای گسترده ایجاد کرده، آغاز شده است. با وجود علاقه برخی کشورها به پذیرش این رهبران، این فرآیند نیازمند همراهی ترکیه و اجماع سیاسی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است.

زمینه‌سازی‌های میدانی: از شمال عراق تا آنکارا

هم‌زمان با تحولات سیاسی، اقدامات نظامی و میدانی نیز در جریان بوده است. وزارت دفاع ترکیه از ۲۷ آوریل تا ۱۱ مه مناطقی در مرز کوهستانی ترکیه و عراق را به عنوان "منطقه امنیتی ویژه" اعلام کرده؛ اقدامی که به نظر می‌رسد در راستای مدیریت عملیات تحویل سلاح از سوی پ‌ک‌ک انجام شده باشد.

در سطح دیپلماتیک نیز، در دیدار اخیر محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق با رجب طیب اردوغان در آنکارا، موضوع مبارزه با تروریسم در دستور کار قرار گرفت. از سوی دیگر، آنکارا خواستار توقف حمایت ایالات متحده از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) شده که وابسته به پ‌ک‌ک قلمداد می‌شوند و پیشنهاد داده که ارتش ترکیه می‌تواند در همکاری با دولت سوریه، نقش مؤثرتری در مقابله با تهدید داعش ایفا کند.

واکنش حزب کردگرای DEM و چشم‌اندازهای قانونی

حزب برابری و دموکراسی خلق یا (DEM)، که تمرکز اصلی آن بر تحقق حقوق کردهاست، در بیانیه‌ای ۸ ماده‌ای، از این تحول به‌عنوان «نقطه‌عطفی تاریخی» یاد کرده و خواستار مسئولیت‌پذیری نهادهای دموکراتیک، به‌ویژه پارلمان، برای حل سیاسی مسئله کردها شده است. در این بیانیه همچنین از عبدالله اوجالان، دولت باغچلی، رجب طیب اردوغان و رهبر اپوزیسیون اوزال به‌دلیل رویکرد سازنده در این فرآیند تقدیر شده است.

پیامدهای احتمالی: از برقراری صلح داخلی تا تحولات منطقه‌ای

در صورت اعلام رسمی خلع سلاح و انحلال پ‌.ک.‌ک، ترکیه وارد مرحله‌ای جدید در تاریخ سیاسی خود خواهد شد. بسته شدن یکی از خونین‌ترین فصل‌های تاریخ معاصر، که ده‌ها هزار قربانی و میلیاردها دلار خسارت اقتصادی و امنیتی برجای گذاشته، می‌تواند پیامدهایی گسترده داشته باشد: از بازآرایی نیروهای سیاسی داخلی گرفته تا تغییر موازنه‌ قدرت در خاورمیانه.

با این حال، مسیر پیش‌رو بدون مانع نخواهد بود. در کنار نیروهای داخلی و خارجی که از صلح حمایت می‌کنند، گروه‌هایی نیز هستند که یا از تداوم وضعیت موجود سود می‌برند یا با ماهیت تغییرات سیاسی مخالف‌اند. افزون بر این، تغییرات احتمالی در قانون اساسی، از جمله امکان تمدید ریاست‌جمهوری برای اردوغان، خود به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل خواهد شد.

نتیجه‌گیری

ترکیه در آستانه تصمیمی تاریخی قرار گرفته است؛ تصمیمی که می‌تواند مسیر کشور را از خشونت و بحران به سوی صلح، مشارکت سیاسی و دموکراتیزاسیون واقعی سوق دهد. اما همان‌طور که تجربه‌های پیشین نشان داده‌اند، عبور موفق از این مرحله مستلزم اراده سیاسی، اجماع ملی و تعامل سازنده در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد بود.

منبع: نشریه یتکین