گفت وگوی پیش رو با حجت الاسلام دکتر ابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب، شخصیتی فرهیخته و صاحب نظر در حوزه تقریب مذاهب، گفت وگوی ادیانی و شناخت اقوام است. او  که سال ها تجربه علمی، فرهنگی و میدانی در مناطق کردنشین دارد، در این مصاحبه با نگاهی عمیق، واقع گرایانه و صمیمی، از مردم کُرد سخن می گوید: از مظلومیت شان، از وفاداری شان به ایران، از پیوندهای عاطفی و فرهنگی شان با سایر اقوام و از ظرفیت هایی که اگر دیده شود، نه تنها تهدید نیست، بلکه فرصتی برای همبستگی ملی خواهد بود.

این مصاحبه تنها یک تحلیل سیاسی نیست؛ دعوتی است به بازنگری در نگاه مان به «رنگین کمان انسانی ایران» و تجدید عهد با ارزش هایی که می توانند همگرایی را جایگزین گسست کنند.

کرد پرس: جناب دکتر نواب، تحلیل شما درباره جایگاه ملت کُرد در منطقه چیست؟ 

حجت الاسلام نواب: بی تردید کُردها ملتی هستند با ریشه ای عمیق، فرهنگی غنی و سابقه ای درخشان در منطقه که متأسفانه در طول تاریخ نه تنها مظلوم واقع شده اند، بلکه آن گونه که باید شناخته نشده اند.

تصویری که از کُردها در ذهن برخی مردم شکل گرفته، تصویری نادرست و حاصل ناآشنایی با حقیقت این مردم است؛ اما کسی که حتی اندکی با مردم کُرد آشنا شود، درمی یابد که با مردمی مهربان، اهل هنر، بااخلاق و لطیف روبه رو است، نه آن تصویر خشن و جنگ طلبی که گاه در رسانه ها دیده می شود.

کرد پرس: در مورد پیوند کردها با ایران چطور؟ برخی نگران تجزیه طلبی هستند ...

حجت الاسلام نواب: این نگاه امنیتی و بدبینانه را باید اصلاح کرد؛ کُردها از اقوام اصیل و کهن ایرانی اند. به میراث ایران، به فرهنگ ایران، به نوروز، به زبان و آیین های ایرانی وفادارند. شاید اگر نگوییم عمیق تر از ما فارس زبان ها، کمتر از ما هم نیستند.

من به عنوان کسی که سال ها پژوهش در این حوزه داشته ام، شاهد بوده ام که کُردها، چه در ایران و چه در دیگر کشورهای منطقه، مردمانی باهوش، سیاسی و درعین حال وطن دوست هستند.

باید خواسته های مشروع شان همچون به رسمیت شناختن زبان، فرهنگ و آداب و رسوم شان، در چارچوب قانون پاسخ داده شود؛ نه تنها تهدید نیستند، بلکه فرصت بزرگی برای انسجام ملی اند.

کرد پرس: با توجه به تجربه سال های بعد از انقلاب، از جمله اتفاقات سال ۱۳۵۸، دیدگاه شما درباره رویکرد حکومت نسبت به کردها چیست؟

حجت الاسلام نواب: آن اتفاقات بیشتر از جنس سوءتفاهم بود تا تعارض جدی؛ خواسته های اولیه کُردها منطقی بود؛ رسمیت زبان کردی، احکام فقهی شان در دادگاه ها و حفظ پوشش و لباس بومی شان. خوشبختانه امروز این موضوعات تا حدی پذیرفته شده و امیدواریم بیش از پیش در این مسیر گام برداشته شود.

جمهوری اسلامی باید از ظرفیت این مردم برای توسعه و انسجام کشور استفاده کند، نه اینکه آنها را محدود کند؛ موضوع کولبری نیز یکی از نقاط شرم تاریخی ماست که باید با سیاست های درست اقتصادی و اجتماعی حل شود. مردم کردستان نباید ناچار به کولبری شوند؛ باید از مرزها برای تجارت رسمی، آبرومند و قانونی استفاده کرد.

کرد پرس: شما بارها به کردستان سفر کرده اید؛ این ارتباط شخصی و علمی چه تأثیری بر درک شما از این منطقه گذاشته است؟

حجت الاسلام نواب: بله، در طول بیش از ۴۶ سال، ده ها بار به کردستان سفر کرده ام و افتخار راهنمایی پایان نامه های متعددی درباره کُردها را داشته ام. از نزدیک دیده ام که مردم کُرد چقدر اهل علم، دین، اخلاق و فرهنگ اند.

ما دو اجلاس در شهرهای اهل سنت کردستان برگزار کردیم درباره شعرای اهل سنت که درباره اهل بیت شعر گفته اند. این پیوند عاطفی و فرهنگی میان شیعه و سنی در کردستان بسیار قوی است. من بارها گفته ام که تقریب گراترین اهل سنت ایران در کردستان هستند و این نشانه فهم و بلوغ فرهنگی آنان است.

کرد پرس: به وضعیت کردهای خارج از ایران هم اشاره ای داشته باشیم؛ آینده کردهای سوریه را با توجه به تنوع قومی و حضور کردها در این منطقه بعد از تحولاتی که در این کشور رقم خورد، چگونه می بینید؟

حجت الاسلام نواب: اگر دولت جدید سوریه می خواهد از ظرفیت های بین المللی بهره مند شود، باید تنوع قومی را به رسمیت بشناسد و تجربه سخت گیری های دیگر کشورها، حتی تجربه ما در ایران، نباید تکرار شود.

کُردها، عرب ها، ترک ها، مسیحیان، سنی های متکثر و حتی طیف های مختلف از اخوانی ها گرفته تا سلفی ها، باید در دولت آینده سوریه نقش داشته باشند و دولت باید فراگیر باشد، نه تک صدایی.

کرد پرس: درباره تحولات اخیر در ترکیه و تغییر لحن کردها از تقابل به فعالیت مدنی چه نظری دارید؟

حجت الاسلام نواب: مردم کُرد ترکیه پس از سال ها ظلم و سرکوب، امروز به فعالیت مدنی روی آورده اند و این یک نقطه عطف است و اگر دولت ترکیه این فرصت را از دست بدهد و همچنان با خشونت برخورد کند، نه تنها در سطح داخلی بلکه در سطح جهانی نیز حمایت خود را از دست خواهد داد.

دولت ترکیه باید به کُردها حقوق اجتماعی، استانداری ویژه، سهم در اشتغال و سیاست گذاری بدهد و این نه فقط خواسته مردم کرد، بلکه خواسته ای انسانی و اخلاقی است.

کردها همیشه برای ایران، اسلام و انسانیت افتخار آفریده اند. از علمای بزرگ تا قهرمانان مبارز و شاعران و هنرمندان. ما باید قدر این ملت را بدانیم و به جای نگاه امنیتی، نگاه فرهنگی و اجتماعی به آن ها داشته باشیم.

ملت ایران همچون یک رنگین کمان زیباست؛ با رنگ های متنوع کرد، لر، بلوچ، عرب، ترک و فارس. این تنوع، سرمایه ماست، نه تهدید.

گفت و گو و تنظیم: سروش حبیبی راد