به گزارش کرد پرس، در حالی که هدف از تأسیس مناطق آزاد، ایجاد فرصت های اقتصادی برای جوامع محلی، مقابله با قاچاق و تقویت تجارت قانونی در مناطق مرزی بوده، گزارش های میدانی کردپرس حاکی از آن است که سهمیه ارزی واردات کالا در این منطقه، به جای بهره مندی ساکنان و تجار بومی، به دیگر مناطق آزاد کشور واگذار شده و حالا نیز بیم آن می رود که در سال ۱۴۰۴ این روند تکرار شود و سهمیه ۵۴۰ میلیون دلاری واردات منطقه، همچون سال گذشته، بدون اطلاع رسانی شفاف و رقابت سالم، از دست فعالان اقتصادی بومی خارج شود.

این گزارش، با تمرکز بر گفت وگوهای میدانی با فعالان اقتصادی محلی، کارشناسان و نمایندگان بخش خصوصی، به بررسی ابعاد مختلف این مسئله و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن پرداخته و خواستار شفاف سازی فوری در تخصیص منابع کلان این منطقه مرزی است.

آقای مرادی یکی از بازرگانان باسابقه بازار بانه، در گفت و گو با کرد پرس، با گلایه از نبود شفافیت در تخصیص سهمیه ها، گفت: ما در خط مقدم تجارت این منطقه ایم، اما حتی نمی دانیم چه کسانی و چگونه این امتیازات را می گیرند. انگار منطقه آزاد فقط یک تابلوست، نه یک فرصت واقعی برای مردم این منطقه.

این گلایه در حالی مطرح می شود که طبق قانون، اولویت بهره برداری از مزایای مناطق آزاد باید با ساکنان بومی و تجار محلی باشد. اما در عمل، به گفته منابع مطلع، فرآیند واگذاری ها نه علنی است و نه رقابتی.

فرصت های از دست رفته

کارشناسان می گویند منطقه آزاد بانه و مریوان با هدف مقابله با قاچاق، ایجاد اشتغال و تقویت اقتصاد مرزی ایجاد شده بود، اما اکنون با انحراف از اهداف اولیه، به بستری برای توزیع رانت به نهادهای غیرمحلی تبدیل شده است.

آقای احمدی، کارشناس اقتصادی در این باره هشدار می دهد: وقتی منافع منطقه آزاد به بیرون از کردستان هدایت می شود، دیگر این پروژه نه تنها محرک توسعه نیست، بلکه به محل توزیع امتیاز برای افراد خاص تبدیل خواهد شد.

زیرساخت هایی که هنوز نیستند

یکی دیگر از چالش های جدی منطقه، نبود زیرساخت های پایه ای است. از اسکله خشک و گمرک تخصصی گرفته تا سیستم یکپارچه مجوزدهی، عملاً هیچ کدام از پیش نیازهای تجارت رسمی در منطقه آزاد بانه و مریوان مهیا نشده اند.

آقای عزیزی، عضو اتاق بازرگانی سنندج، در گفت وگو با کرد پرس در این رابطه گفت: چطور انتظار دارید مرزنشینان از این سهمیه ها استفاده کنند وقتی نه انباری داریم، نه امکانات گمرکی؟ این وعده ها، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند تا عملیاتی.

منطقه آزاد یا پروژه شکست خورده؟

به باور بسیاری از فعالان اقتصادی، منطقه آزاد بانه و مریوان به جای آنکه نماد توسعه باشد، اکنون به یک نماد نارضایتی تبدیل شده است و عملا یک پروژه شکست خورده است.

آقای رسولی، یکی از واردکنندگان سابق منطقه، می گوید: چند سال است منتظریم اتفاقی بیفتد. اما هر بار که سهمیه ها دیگر مناطق آزاد کشور داده می شود، امید ما کم رنگ تر می شود.

درخواست برای شفاف سازی فوری و پاسخگویی رسمی

اکنون فعالان بومی خواستار آن هستند که مدیران ناکارآمد سازمان منطقه آزاد بانه و مریوان نسبت به تدوین سازوکاری شفاف، رقابتی و علنی برای واگذاری سهمیه ها اقدام کرده و نحوه واگذاری و درآمدهای حاصل از این سهمیه را توسط دیگر مناطق آزاد کشور به صورت شفاف اطلاع رسانی کنند؛ در غیر این صورت، روند فعلی نه تنها به از دست رفتن فرصت های اقتصادی منجر می شود، بلکه اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی را به شدت تضعیف خواهد کرد.

آنچه در بانه و مریوان در حال وقوع است، فراتر از یک موضوع محلی است؛ این مسأله به نوعی شاخص عملکرد پروژه های ملی در مناطق مرزی به شمار می رود. اگر رویه فعلی ادامه یابد، منطقه آزاد بانه و مریوان نه تنها توسعه ساز نخواهد بود، بلکه به الگویی از رانت سازی در پوشش توسعه تبدیل خواهد شد.

در شرایطی که بیکاری، فقر و حاشیه نشینی در مناطق مرزی بیداد می کند، ادامه این مسیر، به واقع یک خیانت به اهداف توسعه پایدار در غرب کشور خواهد بود.

کردپرس این موضوع را به صورت ویژه پیگیری خواهد کرد.