به گزارش کردپرس، سال گذشته و تنها یک روز پس از آنکه متحدان سیاسی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، از احتمال توافقی برای پایان دادن به شورش ۴۰ ساله کردها سخن گفتند، یک زن و مرد مسلح مسلح وارد یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های صنایع دفاعی ترکیه شدند و هفت نفر را کشتند.
حمله‌ای که در ماه اکتبر به مقر صنایع هوافضای ترکیه انجام شد، یادآور این واقعیت بود که حزب کارگران کردستان ترکیه یا (پ.ک.ک) علی‌رغم کارزار نظامی بی‌وقفه علیه آن، همچنان یک تهدید مرگبار محسوب می‌شود.
اکنون، پس از چهار دهه جنگ و جان باختن ۴۰ هزار نفر، امیدی شکننده به پایان درگیری‌هایی که ترکیه را گرفتار کرده، به وجود آمده است. روز پنجشنبه، عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار پ‌ک‌ک که از سال ۱۹۷۸ رهبری این گروه را بر عهده داشت و اکنون در حال گذراندن حکم حبس ابد است، از پیروانش خواست که سلاح‌های خود را زمین بگذارند و گروه را منحل کنند.
اگر اعضای پ.ک.ک از این درخواست اوجالان پیروی کنند، این امر می‌تواند یک پیروزی بزرگ سیاسی برای اردوغان محسوب شود. این اقدام ممکن است طولانی‌ترین دوره رهبری اردوغان را با حمایت حیاتی قانون‌گذاران طرفدار کردها تثبیت کند و مسیرهای احتمالی برای ورود حکمرانی او به دهه سوم و پس از پایان دوره فعلی‌اش در سال ۲۰۲۸ را هموار سازد.
مخاطرات مسیر صلح
نیاز به حل این درگیری با توجه به تحولات سوریه بیش از پیش احساس می‌شود. نیروهای مورد حمایت ترکیه توانسته‌اند حکومت بشار اسد را در بخش‌هایی از سوریه سرنگون کنند، اما حضور یک گروه مسلح قدرتمند تحت رهبری کردها در سوریه می‌تواند تلاش‌های اردوغان برای تثبیت اوضاع در این کشور را تضعیف کند.
با این حال، این تلاش‌ها با خطرات بسیاری همراه است. آخرین تلاش اردوغان برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی با پ‌ک‌ک در سال ۲۰۱۵ به وخیم‌ترین درگیری‌های چند دهه اخیر منجر شد.
گفت‌وگوهای اخیر با اوجالان پشت درهای بسته انجام شده و مشخص نیست که هر یک از طرفین حاضر به دادن چه امتیازاتی هستند. پ.ک.ک اعلام کرده که امیدوار به آزادی اوجالان است و در گذشته نیز درخواست عفو عمومی برای جنگجویان خود را مطرح کرده بود.
این گروه روز شنبه اعلام کرد که در پاسخ به درخواست اوجالان، آتش‌بس اعلام خواهد کرد، اما خلع سلاح تنها در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که اوجالان «رهبری » این روند را بر عهده داشته باشد. کمیته اجرایی پ‌ک‌ک در بیانیه‌ای که در سایت‌های نزدیک به این گروه منتشر شد، اعلام کرد: «ما کاملاً با محتوای این درخواست موافقیم و اعلام می‌کنیم که در جبهه خود آن را اجرا خواهیم کرد. با این حال، باید تأکید کنیم که موفقیت این روند نیازمند اتخاذ سیاست‌های دموکراتیک مناسب و بنیان حقوقی است».
اوجالان، رهبر نمادین کردها
اوجالان، که اکنون ۷۵ سال دارد، برای بسیاری از ۱۷ میلیون کرد ساکن ترکیه، رهبر نمادین مبارزه برای کسب حقوق کردها محسوب می‌شود. او در درخواست خود اعلام کرد که پ‌ک‌ک زمانی تأسیس شد که « فعالیت سیاسی دموکراتیک» برای کردها مسدود شده بود، اما پذیرش هویت کردی از سوی ترکیه و دیگر پیشرفت‌ها باعث شده که پ‌ک‌ک «به پایان عمر خود برسد و انحلال آن ضروری باشد.»
اکنون توانایی اوجالان در تأثیرگذاری بر حدود ۵۰۰۰ جنگجوی پ‌ک‌ک که بیشتر در کوه‌های قندیل در شمال عراق مستقر هستند و همچنین بر متحدان آن‌ها در سوریه، مورد آزمون قرار خواهد گرفت.
موانع پیش روی روند صلح
آخرین تلاش برای دستیابی به صلح شامل مذاکراتی درباره افزایش حقوق فرهنگی و سیاسی کردها بود. با این حال، این روند زمانی شکست خورد که یک حزب سیاسی طرفدار کردها به بزرگ‌ترین پیروزی انتخاباتی خود دست یافت و اکثریت حزب اردوغان را در پارلمان از بین برد. پس از آن، ارتش ترکیه با انجام عملیات شدید در مناطق عمدتاً کردنشین جنوب شرقی کشور، پ.ک.ک را تا حد زیادی از آن مناطق بیرون راند.
در ادامه، یک دهه سرکوب جنبش سیاسی غیرمسلح کردها آغاز شد. هزاران فعال سیاسی زندانی شدند و بیش از ۱۵۰ شهردار منتخب از سمت خود برکنار شدند. صلاح‌الدین دمیرتاش، سیاستمدار کرد که در انتخابات ریاست‌جمهوری با اردوغان رقابت کرد، از سال ۲۰۱۶ به دلیل سخنرانی‌های سیاسی خود در زندان به سر می‌برد، با وجود اینکه دیوان حقوق بشر اروپا حکم به آزادی او داده است.
ضرورت رسیدگی به مشکلات کردها در کنار خلع سلاح
کوما چیچک، پژوهشگر موسسه مطالعات آناتولی فرانسه در استانبول، هشدار داده که تمرکز صرف بر خلع سلاح پ.ک.ک، بدون توجه به مشکلات و مطالبات کردها می‌تواند این تلاش را به شکست بکشاند.
او می‌گوید: «مسئله کردها فقط به پ.ک.ک محدود نمی‌شود. برای یک راه‌حل پایدار، باید فرآیند دموکراتیزه شدن، رفع نابرابری‌های اقتصادی و حذف تبعیض علیه کردها در دستور کار قرار گیرد.»
اوجالان در بیانیه خود هیچ درخواستی از دولت مطرح نکرده اما حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها یا (دم)، سومین حزب بزرگ پارلمان که پایگاه آن عمدتاً کردها هستند، سال‌هاست که برای رسمیت یافتن آموزش به زبان کردی و آزادی هزاران زندانی سیاسی و فعالان کرد تلاش می‌کند.
ساروخان اولوچ، نماینده پارلمان از حزب دم پارتی گفت: «اوجالان اکنون کاری را که می‌توانست انجام داده است. این اولین گام است و پیشرفت زمانی حاصل خواهد شد که ببینیم دولت و حاکمیت، در مقابل چه اقداماتی انجام می‌دهند.»
محاسبات سیاسی اردوغان
تحلیلگران معتقدند که اردوغان ممکن است برای جلب حمایت حزب دم و تأمین اکثریت لازم برای تغییر قانون اساسی و حذف محدودیت‌های دوره ریاست‌جمهوری، یا برگزاری انتخابات زودهنگام، به برخی از مطالبات آن‌ها تن دهد.
صلح با پ.ک.ک همچنین می‌تواند به اردوغان کمک کند تا مأموریت خود برای تثبیت سوریه تحت یک دولت دوست را پیش ببرد. بزرگ‌ترین تهدید علیه این دولت جدید، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) است که تحت حمایت آمریکا و عمدتاً متشکل از کردها بوده و روابط نزدیکی با پ‌ک‌ک دارند.
رها روحاوی‌اوغلو، مدیر مرکز مطالعات کردی در دیاربکر می‌گوید: «موفقیت در مذاکرات با پ‌ک‌ک می‌تواند راه را برای آشتی با کردهای سوریه باز کند.»
با این حال، جلب حمایت SDF نیز آسان نخواهد بود. مظلوم عبدی، فرمانده این نیروها روز پنجشنبه گفت که از درخواست اوجالان حمایت می‌کند اما این مسئله «مستقیماً به ما در سوریه مربوط نمی‌شود.»
با این حال، اردوغان احتمالاً امیدوار است که صلح داخلی بتواند واشنگتن را متقاعد کند تا حمایت خود از SDF را کاهش دهد.
پیروزی برای اردوغان، در هر دو صورت
گونول تول، مدیر برنامه ترکیه در موسسه خاورمیانه واشنگتن، می‌گوید که اردوغان، چه این روند به صلح منجر شود و چه به خشونت بیشتر، « برنده اصلی» خواهد بود.
او افزود: «اگر اردوغان بتواند صلح را برقرار کند، می تواند بگوید که او کسی بود که این شورش را پایان داد. بنابراین، شانس او برای انتخاب مجدد در سال ۲۰۲۸ افزایش می‌یابد و اگر هم اوضاع مطابق انتظار پیش نرود، می‌تواند بگوید که تلاش خود را کرد و سپس فشارها بر کردها را افزایش دهد.»
منبع: فایننشال تایمز
نظر شما