به گزارش کردپرس، در ۸ اوت ۲۰۲۵، نشستی در شهر حسکه در شمال‌شرق سوریه به ابتکار «اداره خودگردان شمال و شرق سوریه» برگزار شد که به‌طور آشکار در تضاد با خط ‌مشی دولت موقت دمشق قرار داشت. این کنفرانس خواستار تدوین قانون اساسی جدیدی برای سوریه شد که حقوق همه اقوام و مذاهب را تضمین کرده و ساختار کشور را به سمت نظامی کثرت‌گرا و غیرمتمرکز هدایت کند.

هرچند برگزارکنندگان، این نشست را با عنوان «وحدت جوامع» در شمال‌شرق معرفی کردند، اما بسیاری از سوری‌ها آن را به‌مثابه یک گفت‌وگوی ملی واقعی دیدند، به‌ویژه با توجه به مشارکت مجازی شخصیت‌های سرشناس از غرب و جنوب سوریه. حضور شیخ «حکمت الحجری» ، رهبر معنوی دروزی‌ها و «غزال غزال»، شیخ علوی– هر دو از مخالفان شاخص رئیس‌جمهور احمد الشرع – خشم شدید هواداران دولت موقت را برانگیخت.

دمشق در واکنش، اعلام کرد که در نشست پیش‌ِروی گفت‌وگو میان دولت سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه یا SDF) که قرار بود ظرف هفته‌های آینده در پاریس برگزار شود، شرکت نخواهد کرد. به ادعای مقامات دولتی، برگزاری کنفرانس حسکه نقض توافق ۱۰ مارس با SDF  است، هرچند مفاد مصوب در حسکه مغایرتی با بندهای مربوط به تمامیت ارضی در آن توافق ندارد.

زمینه سیاسی و رویکرد دولت موقت

دولت احمد الشرع که در دسامبر ۲۰۲۴ همراه با هیئت تحریر الشام قدرت را در دمشق به دست گرفت، از آغاز دوران گذار تاکنون با گرایش‌های فزاینده به تمرکزگرایی، سیاست فرقه‌گرایانه و محدودسازی آزادی‌های سیاسی شناخته شده است. نشست «گفت‌وگوی ملی» که او در فوریه در دمشق برگزار کرد، در ظاهر شامل نمایندگانی از سراسر کشور بود اما در عمل بیشتر متشکل از وفاداران به او بود. خروجی این نشست تدوین «قانون اساسی موقت»ی شد که اختیارات وسیعی به رئیس‌جمهور داد و تعهد اندکی به ایجاد اصلاحات واقعی، آزادی‌های دموکراتیک و حکمرانی فراگیر داشت.

از آن زمان، تشدید تمرکز قدرت در دمشق همراه با حملات خشونت‌آمیز گسترده علیه جوامع دروزی و علوی، باعث عمیق‌تر شدن شکاف سیاسی و اجتماعی در کشور شده و بدبینی جامعه بین‌المللی نسبت به توان و اراده الشرع برای حفظ صلح داخلی را افزایش داده است.

حمایت‌ها و انگیزه‌ها

کنفرانس حسکه حتی در میان گروه‌هایی که حامی کردها یا SDF نیستند، به عنوان جایگزینی برای گفت‌وگوی واقعی ملی حمایت شد. بسیاری از دروزی‌ها، مسیحیان، علوی‌ها و حتی بخشی از اهل‌سنت میانه‌رو، مدل حکمرانی کردی را جایگزینی لیبرال در برابر رویکرد اسلام‌گرایانه و اقتدارگرای الشرع می‌بینند.

موضع ترکیه

ترکیه که SDF و دیگر ساختارهای کردی را شاخه‌ای از پ.‌ک.‌ک می‌داند، تاکنون موضع رسمی درباره کنفرانس حسکه نگرفته اما رسانه‌های دولتی آن مواضع دمشق را بازتاب داده‌اند. آنکارا به‌شدت مخالف گسترش نفوذ سیاسی SDF فراتر از شمال‌شرق سوریه است. تهدید به اقدام نظامی علیه SDF همچنان باقی است، اما اجرای آن به روند صلح داخلی ترکیه با پ‌ک‌ک بستگی دارد.

چشم‌انداز و سناریوهای پیش‌رو

تحلیل Middle East Forum Observer نشان می‌دهد که نتایج کنفرانس حسکه می‌تواند فرصتی برای دمشق باشد تا به سوی تعامل واقعی با همه جوامع گام بردارد و نشان دهد که به حکمرانی فراگیر و آشتی ملی متعهد است. اما اگر دولت الشرع همچنان از پذیرش کثرت‌گرایی و گفت‌وگوی واقعی سر باز زند، احتمال دارد سوریه به سمت سناریوی «دو دولتی» مشابه لیبی پیش برود؛ یکی در دمشق و دیگری در شمال‌شرق که هر دو در پی کسب مشروعیت داخلی و بین‌المللی هستند.

میدل ایست فورم آبزرور