خبرگزاری کردپرس _ 

گر مادر من رئیسهٔ کُرد
مادر صفتانه پیش من مُرد
از لابه‌گری که را کنم یاد؟
تا پیش من آرَدَش به فریاد

بیست و یکمین روز اسفندماه به عنوان روز بزرگداشت نظامی تنها عمری هشت ساله دارد اما باز هم نیکوست، اگرچه نیکوتر نگاه نو و جستجویی است که باید در میراث ماندگارِ بزرگانی چنین صورت گیرد.

تولدِ این نیم نوشت مدیون مراجعهٔ دوباره  به یادداشت های پیشینم از  یک سخنرانی و یک کتاب است سخنان زیبای مرحوم خانم دکتر مهیندخت معتمدی (۱۳۰۸-۱۳۹۲) در همایش بزرگداشت نالی در شهر سقز و کتاب وزین شرح مخزن الاسرار مرحوم دکتر برات زنجانی (۱۳۰۳-۱۳۹۹خ)

نامش «الیاس» است و نام شعریش نظامی است. چنانکه خود می گوید و گفته اش را بر پیشانی این یادداشت نشانده ام مادرش کُرد است و رئیسه نام دارد و نیز نام دایی اش«عُمَر» است؛

گر خواجه عُمَر که خال من بود
خالی شدنش وبال من بود

هدف از این یادکرد کوتاه حتی بر شمردن نام آثار جاودان او نیست که هر کدام خود دریایی است و به یُمن عصر نوین همیشه در دسترس. به ناچار فقط چند مورد درس آموز؛

۱- نکوهش خود پرستی، از دید نظامی معیار راستی آزمایی ادعای هر شخصی در هر موردی میزان دوری یا نزدیکی او به خود محوری و خود حق پنداری است حتی در خداشناسی و دین داری ؛

نه هرک ایزد پرست، ایزد پَرَستَد
چو خود را قبله سازد، خود پَرَستَد
ز خود برگشتن است ایزد پرستی
ندارد روز با شب هم نشستی

۲- انتقاد از اختلافات مذهبی و نژادی و نگاه تسامح محور

او در تشبیه زیبا و ژرف جهان به خرابات هم زیستی مسالمت آمیز را توصیه می کند؛
این خرابات مغان است در آن رندانند
شاهد و شمع و شراب و شکر و نای و سرود
هرچه در جملهٔ آفاق، در آنجا حاضر
مؤمن و ارمنی و گبر و نصارا و یهود
گر تو خواهی که دَم از صحبت ایشان بزنی
خاک پاک همه شو تا که بیابی مقصود

۳- دوری از قدرت محوران

نظامی نزدیکی بیش از حد به سلاطین و شاهان را روا نمی داند زیرا آنها را شبیه درخت انگور می داند که برای بالا رفتن خود به درختان نزدیک بیشتر می پیچد و سرانجام آنها را خشک می کند؛

پادشاه همچو تاک انگور است
در نپیچد در آن کز او دور است
وآنکه پیچد در او به صد یاری
بیخ و بارش کَنَد به صد خواری

۴- گذشت و فداکاری

نظامی شاید نصیب برده از مادر رنج خود را اگر سبب گشایش برای دیگران شود روا می داند؛

عمر به خشنودی دل ها گذار
تا ز تو خشنود شود روزگار
سایهٔ خورشید سواران طلب
رنجِ خود و راحت یاران طلب

و سخن پایانی بیتی زیبا و عمیق که عقل نواز و دل رُبا است و استقلال فکری «الیاس» را نشان می دهد؛

عاریت کس نپذیرفته ام
آنچه دلم گفت بگو گفته ام